Opnieuw aandacht voor smartengeld, want mijn kantoorgenote Rianne Smit schreef dit jaar ook al een blog over dit onderwerp: https://www.sapadvocaten.nl/smartengeld-een-pleister-op-de-wond/.
Het onderwerp blijft actueel omdat de hoogte daarvan ons blijft bezighouden. De vergoedingen die in Nederland voor smartengeld in geval van letsel worden toegekend worden namelijk – over het algemeen – als te laag ervaren. Prof. S.D. Lindenberg[1] signaleerde in 2008 al dat de omvang van de smartengeldbedragen in Nederland niet alleen substantieel achterblijven bij elders in Europa toegewezen bedragen, maar ook bij de geldontwaarding. Prof. T. Hartlief sprak vorig jaar in dit verband over “stilstaand water”. De stagnerende smartengeldontwikkeling wordt door hem treffend beschreven:[2]
De waarde van ‘dom’ geluk en vreselijke pech. Anno 2014 is dat, mag je aannemen, wat anders dan in 1992. Een beetje loterij moet tegenwoordig prijzen van minimaal 1 miljoen euro in het vooruitzicht stellen. In 1992 kon dat nog 100.000 gulden zijn. In dat zelfde jaar wees de Hoge Raad arrest in een letselschadezaak (man loopt in ziekenhuis HIV op door gebruik besmette naald) waarin een voor dat moment ongekend smartengeldbedrag (300.000 gulden; € 136.000) aan de orde was.(2) Afschuwelijke pech gaf anno 1992 recht op 300.000 gulden. De ontwikkelingen sindsdien zijn tamelijk bizar. Terwijl het smartengeld in de landen om ons heen sterk is gestegen en soms zelfs is verdubbeld, wordt bij ons niet eens de geldontwaarding goedgemaakt. Anno 2014 is € 136.000 nog altijd het smartengeldplafond.
In een redactioneel uit 2010 voor Letsel & Schade citeerde ik Advocaat-Generaal Spier in een conclusie voor de Hoge Raad in 2007, waarin hij verzuchtte over de hoogte van het smartengeld in Nederland: Schraalhans is hier keukenmeester.[3] Er lijkt in 2015 eindelijk een kentering te komen, zij het zeer voorzichtig. De eerste stap in de richting van hogere vergoedingen werd vorig jaar gezet door het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden.[4] Het hof verhoogde het door haar vastgestelde smartengeld met 10%.
Een grotere stap werd onlangs gezet door – nota bene – een strafrechter. Het ging in deze zaak om een man die zeer ernstige brandwonden had opgelopen doordat 3 mannen een molotovcocktail door de ruit van zijn woning naar binnen hadden gegooid.[5] Het slachtoffer liep brandwonden op over 78,5% van het totale huidoppervlak, waarvan 41% tweedegraads en 37,5% eerstegraads. De beperkingen, de pijn en de constante jeuk die deze man als gevolg van de verbranding dagelijks ondervindt zijn buitengewoon ernstig. In het vonnis wordt dat uitgebreid omschreven. De Rechtbank Gelderland veroordeelde de daders wegens de ernst van het letsel om aan het slachtoffer een smartengeldvergoeding te betalen van € 200.000 te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf 4 september 2014. Dit is het hoogste smartengeld dat in Nederland door een rechter is toegekend. De bovengrens lag tot nu rond de € 150.000[6], dus dat is een flinke stap omhoog (+33%) en een (tweede) stap in de goede richting, maar wat mij betreft is nog zeker niet de laatste stap in de goede richting. We hoeven niet naar “Amerikaanse toestanden”[7], maar ik zie er geen enkel bezwaar in om meer op te schuiven richting ons Duitse en Engelse buren.
Tot slot wil ik er nog op wijzen dat ook door “marktpartijen” wordt nagedacht over de hoogte van het smartengeld. Het huidige systeem wordt als ondoorzichtig ervaren en de bedragen als te laag in vergelijking met omringende landen. Een nieuwe methode voor de berekening van smartengeld is daarom in de maak.[8]
[1] S.D. Lindenbergh, Smartengeld, tien jaar later, juli 2008
[2] T. Hartlief, Een steen in stilstaand water, NJBlog 29-09-2014
[3] https://www.sapadvocaten.nl/smartengeld/
[4] Hof Arnhem-Leeuwarden VR 2014, 86.
[5] Rechtbank Gelderland 11 november 2015, ECLI:NL:RBGEL:2015:6968
[6] Zie bijvoorbeeld Smartengeld, ANWB 20e druk 2015, nrs. 1.355 (pag. 295) en 804 (pag. 180)
[7] Het is overigens maar zeer de vraag of de gevreesde “Amerikaanse toestanden” ook daadwerkelijk bestaan. Zie hierover mijn kantoorgenoot Sander de Lang in zijn blog: Rechtspraak in Amerika (deel 1): De Amerikaanse claimcultuur? https://www.sapadvocaten.nl/rechtspraak-in-amerika-deel-1-de-amerikaanse-claimcultuur/
[8] https://www.deletselschaderaad.nl/index.cfm?page=Persberichten&item=Nieuwe+berekening+smartengeld+in+de+maak
