Vanochtend (31 augustus 2017) berichtte het AD[1] over een uitspraak van het Gerechtshof Den Haag waarin een voetballer werd veroordeeld wegens mishandeling vanwege een verkeerd ingezette tackle of sliding op een tegenstander tijdens een voetbalwedstrijd.[2] De dader wordt niet alleen veroordeeld tot een werkstraf, maar ook tot vergoeding van een deel van de schade van het slachtoffer. Deze uitspraak zou volgens het artikel grote gevolgen kunnen hebben voor amateurvoetballers. Is dat werkelijk zo?
Uit de uitspraak kan ik alleen afleiden dat de tackle tijdens een sprint van schuin achteren werd ingezet. De verdachte heeft verklaard de intentie te hebben gehad om de bal te raken, en het hof is daarvan ook uitgegaan. Het hof oordeelt echter:
“Door dit op voornoemde wijze [tackle van achterin inzetten] te doen, heeft zij zich niet alleen willens en wetens blootgesteld aan de aanmerkelijke kans dat aangever pijn of letsel zou oplopen ten gevolge van de sliding tackle, maar heeft hij die kans ten tijde van de gedraging bewust aanvaard (op de koop toe genomen).”
Is de uitspraak van het Hof nu daadwerkelijk nieuw? Een van de meest spraakmakende zaken van strafrechtelijke veroordeling na een overtreding op een voetbalveld is de zaak van Niels Kokmeijer geweest. Deze zaak heeft tot een uitspraak van de Hoge Raad geleid.[3] De Hoge Raad heeft in die zaak uit 2008 een algemene rechtsregel geformuleerd:
“De deelnemers aan een sport als voetbal hebben tot op zekere hoogte gevaarlijke gedragingen waartoe het spel uitlokt over en weer van elkaar te verwachten, terwijl bij een door duidelijke spelregels afgebakende sport die spelregels mede van belang zijn voor het bepalen van de grenzen van de wederrechtelijkheid. Dat geldt echter in de regel niet voor gedragingen die los staan van een spelsituatie waarbij een speler een andere speler letsel toebrengt, terwijl bij gedragingen die in een spelsituatie plaatsvinden, een speler de spelregels op dusdanige wijze kan schenden en zo gevaarlijk kan handelen dat van het ontbreken van wederrechtelijkheid geen sprake kan zijn.”
Welke lessen zijn uit deze uitspraak te leren?
- Als letsel wordt toegebracht buiten de spelsituatie (denk aan natrappen, slaan van tegenstander of scheidsrechter) zal de veroorzaker snel strafbaar handelen;
- Een enkele overtreding van spelregels betekent niet (automatisch) dat je strafbaar handelt;
- Dat hangt namelijk af van de ernst van de overtreding, en de grootte van de kans dat bij de tegenstander door die overtreding (ernstig) letsel ontstaat.
Het “probleem” zit hem in het laatste criterium, omdat dat criterium ruimte voor interpretatie openlaat. Iedereen die de beelden van de overtreding uit de zaak Niels Kokmeijer kent, zal (hopelijk) begrijpen waarom in die zaak werd geoordeeld dat de overtreder strafbaar had gehandeld. De tackle werd met grote snelheid, twee benen vooruit en “hoog” ingezet. Niels Kokmeijer heeft na deze overtreding ook nooit meer kunnen voetballen.
Uit de uitspraak van het gerechtshof Den Haag zou kunnen worden afgeleid dat het in een sprint inzetten van een tackle/sliding van achter, kennelijk ook leidt tot strafrechtelijke aansprakelijkheid, en in het verlengde daarvan, tot (mogelijke) civiele aansprakelijkheid. In de eerste commentaren op deze uitspraak is gesteld dat de uitspraak daarmee een wezenlijke beïnvloeding van het voetbalspel betekent, omdat dit soort situaties op het voetbalveld aan de orde van de dag zijn. Ik voetbal zelf al ruim 30 jaar, en kan beamen dat slidings, tackles en overtredingen aan de orde van de dag zijn. Als technisch beperkte verdediger die het vooral moet hebben van zijn inzet, maak ik mij daar ook vaak genoeg schuldig aan. Er is echter wel een wezenlijk onderscheid tussen het inzetten van een gewone sliding, en het op volle sprint inzetten van een tackle van achteren (laat staan van hoog ingezette (vliegende) tackles en tackles met twee benen vooruit). Dergelijke tackles zijn volgens mij nog steeds uitzonderlijk, en kunnen – zo wijst ook deze zaak uit (het slachtoffer liep een dubbele beenbreuk en scheurtje in zijn enkelband op) – zeer verstrekkende gevolgen hebben.
In 1998 bepaalde de spelregelcommissie van de FIFA daarom niet voor niets dat: “A tackle from behind which endangers the safety of an opponent must be sanctioned as serious foul play. “[4] In de spelreglementen van de KNVB[5] is hierover bepaald: “Een tackle of het aangaan van een duel waarbij de veiligheid van de tegenstander in gevaar wordt gebracht, moet worden bestraft als ernstig gemeen spel.”
Het gaat bij tackles van achteren dus niet “zomaar” om een overtreding, maar om ernstig gemeen spel. Of, in de woorden van de Hoge Raad om een “dusdanige” regelschending met gevaar op letsel, dat de speler die zo’n tackle inzet strafbaar handelt. Zo bezien lijkt de uitspraak van het gerechtshof Den Haag dus wel in lijn met de regels van de FIFA en KNVB.
Niet alleen de maatschappelijke gevolgen van sportblessures zijn groot[6], maar ook de gevolgen voor het individuele slachtoffer kunnen zeer groot zijn. Zo heb ik in het verleden een zelfstandig glazenwasser bijgestaan die door een (hoog) ingezette tackle van achter door een daarbij opgelopen beenbreuk zijn beroep enkele maanden niet meer kon uitvoeren, waardoor hij een fors inkomensverlies leed. Deze schade kon gelukkig via de aansprakelijkheidsverzekeraar van de veroorzaker van het letsel verhaald worden.
Is het daadwerkelijk erg dat ernstige overtredingen niet alleen binnen het tuchtrecht, maar ook binnen het strafrecht en civiele recht bestraft kunnen worden, of kan dat juist helpen om deze overtredingen waarbij ernstig letsel kan ontstaan van het voetbalveld uit te bannen? Van dit soort uitspraken kan immers ook een corrigerende werking[7] uitgaan, en als daarmee letsel voorkomen kan worden, lijkt mij dat een goede zaak. Voetballen op amateurniveau doe je immers voor je plezier.
[1] https://www.ad.nl/binnenland/uitspraak-over-vuile-sliding-bij-amateurs-kan-grote-gevolgen-hebben~ad8f2210/
[2] De uitspraak van 21 juli 2017 is via internet na te lezen http://deeplink.rechtspraak.nl/uitspraak?id=ECLI:NL:GHDHA:2017:2324
[3] http://deeplink.rechtspraak.nl/uitspraak?id=ECLI:NL:HR:2008:BB7087
[4] http://www.fifa.com/development/news/y=1998/m=3/news=fifa-crack-down-tackle-from-behind-70380.html
[5] http://www.knvb.nl/downloads/bestand/4841/spelregels-veldvoetbal-versie-13-juli-2016
[6] https://www.volksgezondheidenzorg.info/onderwerp/letsels/kosten/sportblessures De totale kosten van sportblessures bedragen op jaarbasis € 1,5 miljard.
[7] Wie meer wil lezen over de mogelijke corrigerende rol van het recht op spelregelnaleving, verwijs ik graag naar een artikel van (o.a.) professor Giessen, te raadplegen via https://dspace.library.uu.nl/handle/1874/343189
