Foto: Stil protest van MH17-nabestaanden met 298 lege stoelen voor de 298 slachtoffers tegenover de Russische ambassade in Nederland (Jildou van Opzeeland)
Advocaat Sander de Lang geeft in aanloop naar het MH17 strafproces op 9 maart 2020 een persoonlijk kijkje achter de schermen in een serie blogs. De Lang staat sinds de crash in 2014 een grote groep nabestaanden bij in alle lopende (juridische) procedures en maakt zich op voor aankomend strafproces.
Inbraak bij Amerikaanse advocaat
Kerstavond 2016. Er werd ingebroken in het kantoor van de Amerikaanse advocaat Jerry Skinner. Zijn kantoor was volledig overhoop gehaald, en hij vertelde me dat er een foto van president Poetin op zijn bureau was gelegd. De FBI deed onderzoek en kon geen enkele vingerafdruk vinden. Vlak voor dit incident had Skinner een klacht ingediend bij het Europese Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) tegen Rusland namens een aantal Australische nabestaanden van de MH17-ramp. Zonder dat er bewijs voor is, werd er een link gelegd tussen dit incident en de door hem ingediende klacht. Omdat er niets was meegenomen bij de inbraak, leek het te gaan om intimidatie. De FBI gaf wel aan dat Skinner gevaar liep, en ze boden hem bescherming aan. Jerry Skinner vertelde me toen ik hem later ontmoette, dat hij niet bang was en vastberaden om door te gaan met zijn klachtenprocedure. Wel verplaatste hij zijn kantoor naar een locatie die minder inbraakgevoelig was.
Klacht tegen Rusland
Op het moment dat Jerry Skinner zijn klacht indiende waren wij nog volop in gesprek met Malaysia Airlines over de schade voor de nabestaanden, en nog niet bezig met het EHRM. Maar toen kwamen er via de onderzoeksraad voor veiligheid, Bellingcat (particulier internationaal onderzoeksteam) en het Joined Investigation Team (JIT) steeds meer aanwijzingen dat Rusland de grootste rol lijkt te hebben gespeeld bij de MH17-ramp. We besloten onze cliënten te adviseren om ook een klacht in te dienen bij het EHRM tegen Rusland. Op dat moment realiseerden we ons ook dat we te maken zouden krijgen met een machtige tegenstander. Een land dat gespecialiseerd is in het verspreiden van ‘nepnieuws’ en destabilisatie van andere landen. Ik was daar in het begin zeer nuchter onder. Ik dacht, ach, ik heb niets te verbergen.
Informatielek
Dit beeld veranderde wel toen wij in september 2017 een bijeenkomst voor onze cliënten organiseerden in Amersfoort. Het was een besloten bijeenkomst waarin verschillende juridische strategieën zouden worden gedeeld met de cliënten. Waaronder diverse strategieën tegen Rusland. Er was een streng deurbeleid en alleen geregistreerde cliënten mochten naar binnen. Tot mijn verbazing werd de complete inhoud van de bijeenkomst de volgende dag beschreven op een Russische blog inclusief foto’s van de ruimte waar we zaten. Ook werd mijn pasfoto gebruikt in deze blog. Dat was toch wel even schrikken. We weten niet hoe deze informatie in Rusland terecht is gekomen. Ook weten we niet wie er achter zat. Wel werd voor mij duidelijk dat ik voorzichtiger moest zijn met het delen van informatie in deze zaak. Het was een eye-opener. Het verhaal van Jerry kwam ineens een stuk dichterbij. En ik moest ook denken aan mijn gezin. Ik kan dan wel stoer zijn en net doen of ik me er niks van aantrek. Maar wat als niet mijn kantoor doelwit is om controle te krijgen over deze zaak, maar als iemand bedenkt om via mijn kinderen invloed te krijgen?
Kleine speler
Alle bekende Hollywood-films over deze materie spookten die dagen door mijn hoofd. Ook heel even de vraag waarom ik ook alweer bezig ben met deze zaak? Gelukkig vermande ik mezelf snel weer. Mijn conclusie was dat ik een kleine speler ben in dit proces en zeker geen key-factor. Ik ben dan wel vanaf dag één betrokken en ik heb bemoeienis met bijna alle lopende procedures inzake MH17, maar ik ben zeker ook vervangbaar. Dus ik maakte me geen zorgen meer. Bovendien en laat ik dat benadrukken, is op geen enkele manier aangetoond dat Rusland achter de door mij genoemde acties zit. Wel is er sindsdien iets veranderd. Zo worden onze devices (laptop, telefoon, smartwatch etc.) standaard buiten de ruimte bewaard waar we vergaderen over belangrijke zaken in het MH17-proces.
Strijdbaar
Het incident op Kerstavond 2016 iets meer dan twee jaar na de ramp met MH17 kwam dus toch dichtbij. Hoewel ik samen met mijn kantoorgenoten vaker strijd tegen machtige tegenstanders zoals de tabaksindustrie, Boeing en grote farmaceutische bedrijven was dit anders. Strijden tegen een land dat op geopolitiek niveau geen enkele actie schuwt, maakt alles onzeker. Ik maak me sindsdien ook geen enkele illusie. Ik ga er vanuit dat ik word afgeluisterd. Ook ga ik er vanuit dat deze blog direct wordt gelezen in Rusland. Als je je dat realiseert, is het leven wel iets gemakkelijker.
Klik hier voor blog 4
