MH17-proces: het woord is nu aan de nabestaanden

Zeven jaar na de MH17-ramp is het woord nu aan de nabestaanden van de 298 slachtoffers. Zeker 91 familieleden willen gedurende tien dagen in september hun stem laten horen tijdens het zittingsblok dat start op maandag 6 september. Voor het uitoefenen van het spreekrecht heeft de rechtbank drie weken gereserveerd in het Justitieel Complex Schiphol. Deze periode zal grotendeels in het teken staan van de gevolgen van de ramp voor de nabestaanden.

Tijdens dit zittingsblok zal de aandacht gevestigd zijn op sprekers uit verschillende landen. Zo zullen er 63 Nederlanders, 15 Australiërs en 3 Maleisiërs spreken en komen er nabestaanden uit Nieuw Zeeland, Canada, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en Indonesië aan het woord. Een werkelijk historisch moment in de Nederlandse strafrechtspleging. Het is namelijk nog nooit eerder voorgekomen dat tijdens een strafproces zoveel slachtoffers gebruik maakten van hun spreekrecht. 

Veel nabestaanden van de ramp willen in de rechtbank een persoonlijke verklaring afleggen. Om sprekers overal ter wereld een kans te geven om de rechtbank toe te spreken, zal er ook gebruik gemaakt worden van een livestream en van tevoren ingesproken videoboodschappen. Het spreekrecht is een bijzonder en belangrijk recht voor nabestaanden. Zij richten zich met het spreekrecht in het openbaar tot de rechtbank, de verdachten en andere verantwoordelijken voor deze ramp. Hun stem wordt daarmee gehoord en weegt mee in het vonnis waarin recht wordt gedaan.

De bijna 600 nabestaanden worden in dit proces bijgestaan door een hecht team van 8 Nederlandse advocaten. Samen vormen zij het zogenaamde Rechtsbijstandsteam MH17. ''De nabestaanden willen door middel van hun persoonlijke verklaring, hun verdriet kenbaar maken en vertellen over de impact van de vliegramp op hun leven. Zo geven ze hun dierbaren en hun emoties een stem. Voor de verwerking van de ramp is dat heel belangrijk.'' aldus het Rechtsbijstandsteam MH17. 

Op 7 juni 2021 startte de inhoudelijke behandeling van het dossier met inmiddels meer dan 46.000 pagina’s en vele tienduizenden foto’s, geluidsfragmenten en video’s. De omvang van het proces is ongekend, evenals de emotionele lading in deze zaak. De leden van het Rechtsbijstandsteam MH17 bezochten voordat het strafproces begon, iedere familie persoonlijk. De verhalen die zij hoorden waren emotioneel en maakten grote indruk. Dat zal tijdens het spreekrecht niet anders zijn. Het zal heftig en emotioneel blijven om al die verhalen te horen.

De nabestaanden die gebruik maken van het spreekrecht, kunnen daarna hun verklaring aan de rechtbank overleggen, zodat deze als schriftelijke slachtofferverklaring aan het dossier kan worden toegevoegd. Ook de nabestaanden die geen gebruik maken van hun spreekrecht, kunnen een verklaring overleggen. In totaal hebben ruim 160 nabestaanden aangegeven een schriftelijke verklaring in te dienen.

Voor het strafproces zijn tot zeker november dit jaar zittingsblokken gereserveerd. De strafeisen in dit proces worden in het najaar verwacht, de uitspraak van de rechtbank wordt niet eerder dan in september volgend jaar verwacht.