Een auto ongeluk of een kop-staartbotsing kan leiden tot ernstige gevolgen, denk hierbij maar aan hersenschade of botbreuken maar ook een whiplash is een veelvoorkomende aandoening. Dit trauma komt zelfs jaarlijks bij meer dan 25.000 mensen voor na een auto-ongeluk. Door het heftig slingeren, voornamelijk van de nek en het hoofd, als gevolg van het plots tot stilstand komen van een voertuig bij een ongeluk, kan er letselschade ontstaan aan de rug- en/of nekwervels. Dit letsel noemen we een whiplash, wat vrij vertaald zweepslag betekent. Omdat het als gevolg optreedt van het abrupt voor- en achteruit klappen van de nek en het hoofd, wordt het letsel ook wel een acceleratieletsel (vooruit klappen van het hoofd) of deceleratieletsel (achteruit klappen van het hoofd) genoemd.
In de Engelstalige literatuur maakt men een onderscheid tussen enerzijds een whiplash (de beweging die wordt gemaakt bij een ongeluk) en een whiplash associated disorder (WAD), de letsels die optreden ten gevolge van deze plotselinge acceleratie-deceleratiebeweging. In het Nederlands wordt dit onderscheid niet gemaakt. In het woordenboek Van Dale staat dan ook te lezen dat een whiplash langdurige hoofd- en nekpijn met duizeligheid is, veroorzaakt door een heftige, plotselinge beweging van de nek. De term whiplash wordt in het Nederlands dus zowel gebruikt voor het letsel zelf als voor de beweging die de nek maakt. Voor beide betekenissen geven we hieronder een woordje uitleg.
De whiplashbeweging is een beweging die valt te vergelijken met de beweging die een zweep maakt. Bij deze beweging die eerst krachtig voorwaarts gaat en die vervolgens abrupt ophoudt, treedt er een plotselinge hyperextensie van de nekwervels op, wat wordt gevolgd door hyperflexie. Deze beweging treedt vaak op bij kop-staartbotsingen in motorvoertuigen. Ook bij onder meer vliegreizen, in een achtbaan of bij ski-ongelukken komt het voor, net als bij mensen die het slachtoffer worden van menselijk geweld.
In de praktijk wordt het begrip whiplash vaak gebruikt in de zin van wat ze in het Engels een whiplash associated disorder noemen, namelijk het letsel dat ontstaat ten gevolge van de hierboven aangehaalde acceleratie-deceleratiebeweging. Dit letsel treedt op ter hoogte van de nek en/of de rug. De symptomen zijn daarbij uitgebreider dan hoe het in het woordenboek wordt omschreven. Het gaat namelijk niet alleen om nekpijn en hoofdpijn, want vaak kunnen er ook andere moeilijk definieerbare pijnen optreden in de rug en in de ledematen. Ook zijn er allerlei extra symptomen die kunnen optreden, zoals vergeetachtigheid, stemmingswisselingen, vermoeidheid, oorsuizingen en dergelijke meer. Toegegeven: de symptomen kunnen per persoon en per geval verschillen en dat maakt het moeilijk om het letsel duidelijk af te bakenen en te definiëren. Nekpijn, hoofdpijn en stijfheid in de nek zijn wel de voornaamste lichamelijke symptomen.
De voornaamste oorzaak van een whiplash is een auto-ongeluk, in de eerste plaats een kop-staartbotsing of een aanrijding van achteren. Ook bij verkeersongevallen met een ander voertuig kan een whiplash voorkomen, maar ook een onverwachte val of botsing kan tot dit letsel leiden. Zoals een sportongeluk bij skiën, schaatsen of paardrijden maar ook het domweg tegen een paal aanlopen, kan het ernstige gevolgen opleveren. Bij elk van deze ongevallen zal het hoofd een soort van slingerbeweging maken en raken wervels, banden, spieren of zenuwen in de nek beschadigd. Een hoofd, dat tot wel 5 kg kan wegen, is relatief zwaar en de door de plotse beweging zijn de spieren niet voorbereid om de heftige schokken op te vangen, met alle gevolgen van dien. Opvallend bij een whiplash letsel is dat de patiënt in vele gevallen pas na enkele dagen of zelfs weken last ondervindt van de symptomen. Deze symptomen kunnen naast lichamelijke klachten ook van psychische aard zijn.
Gezien ernstige klachten vaak pas dagen na het ongeval ontstaan en deze evenzeer met andere kwaaltjes gelinkt kunnen worden, is een whiplash moeilijk te diagnosticeren. Een stijve nek en wat hoofdpijn direct na een ongeval lijkt nu niet zo abnormaal, dus zijn we geneigd te denken dat dit wel van voorbijgaande aard zal zijn. Toch blijkt dat deze klachten net na enige tijd kunnen toenemen en dat normaal functioneren niet meer mogelijk is. Bovendien kan een whiplash niet worden aangetoond met een MRI-scan of röntgenfoto. Toch kunnen we enkele kenmerkende symptomen opsommen van zowel lichamelijke als psychische aard, hoewel deze onderling kunnen verschillen van patiënt tot patiënt.
De lichamelijke symptomen die het vaakst voorkomen bij een whiplash zijn:
Bij een whiplash zijn er vrijwel altijd lichamelijke symptomen. Vooral hoofdpijn en nekpijn komt vaak voor. Bij hoofdpijn neemt de pijn vaak toe bij bepaalde bewegingen, namelijk bij het draaien of strekken van de nek. De pijn zit daarnaast vaak aan een kant van het hoofd, terwijl het soms ook uitstraalt naar het achterhoofd en de nek. In sommige gevallen lijkt de pijn op migraine. De nekpijn is bij sommige mensen enkel aanwezig bij het bewegen, terwijl het bij andere mensen constant zeurend aanwezig is.
Ook symptomen van psychische of lichamelijke aard komen regelmatig voor bij een whiplash. De belangrijkste symptomen zijn:
Kenmerkend aan mensen die deze symptomen ervaren, is dat ze moeite ondervinden bij het uitvoeren van ingewikkelde taken. Ook het uitkijken van een film blijkt vaak moeilijk te zijn, net als het lezen van een boek.
De optredende symptomen kunnen per persoon verschillen. Bovenop de hierboven aangehaalde symptomen zijn er nog een aantal overige whiplashklachten die regelmatig voorkomen. Het gaat onder meer om duizeligheid, misselijkheid, een slecht zicht, vermoeidheid, evenwichtsproblemen en overgevoeligheid voor harde geluiden en fel licht. Ten slotte kan er soms sprake zijn van gevolgschade. Door de angst om te bewegen kunnen bepaalde spieren verzwakt raken, wat ook weer nadelige gevolgen heeft. Wie last heeft van onbegrepen klachten kan onder meer terecht bij de Stichting Whiplash die hieromtrent adviseert.
Het herstel na een whiplash kan soms lang aanlopen, is moeilijk vooraf te voorspellen en is in sommige gevallen zelfs chronisch. In de eerste plaats is rust cruciaal voor een goed herstel, hierbij kan een nekkraag gebruikt worden om de wervels, banden en spieren die beschadigd raakten zo min mogelijk te belasten. Hierna, na ongeveer een week of variërend van het advies van de arts of neuroloog, is een actief herstel vereist. Zoveel mogelijk normaal bewegen waarbij een fysiotherapeut de nodige aandacht besteedt aan uw lichaamshouding. Dagelijkse oefeningen en bewegingstherapie zijn vereist bij een spoedig en correct herstel van de spieren en om verkramping te voorkomen.
Hoe dan ook raden we aan om direct na een ongeval de huisarts te bezoeken. De huisarts is niet alleen een belangrijke hulp voor het verdere herstelproces, maar bovendien is een vroege vaststelling van de symptomen ook belangrijk om een correcte schadevergoeding te bekomen. Raadpleeg een letselschade advocaat indien de verzekeraar weigert om de whiplash te erkennen.
Hoewel een whiplash dus niet eenvoudig en snel vast te stellen is, raden wij u toch aan om na een ongeval zo spoedig mogelijk een arts te raadplegen. Dit kan later van cruciaal belang blijken bij een eventuele schadevergoeding na een ongeval en eventueel ook in het geval van de begroting van het smartengeld. Aangezien spanning en stress een negatief effect hebben op zowel het lichamelijk- als geestelijk functioneren, is het zeker het overwegen waard om een expert op het vlak van schadevergoedingen in te schakelen. We hoeven vast niet te zeggen dat SAP Advocaten die rol graag op zich neemt?
Lees ook: Wat te doen bij een whiplash? Wat voel je bij een whiplash? Hoe een whiplash vast te stellen? Hoe lang duurt een whiplash? Hoe herstel je van een whiplash? Wanneer is een whiplash chronisch? Vergoeding bij letselschade door whiplash Letselschade whiplash uitkering Smartengelden berekenen bij whiplash