Er is al een lange tijd veel om te doen: zelfrijdende auto’s. Mensen weten niet zo goed of ze het super interessant en handig vinden, of toch vooral gevaarlijk. In het voorjaar van 2021 kwamen er nog twee mensen om het leven na een verkeersongeval. Het voertuig waar zij in zaten van Tesla had een ongeluk door de autopilot. Mensen denken dat ze door de autopilot zelf niet meer op hoeven te letten of zelfs niet meer hoeven te rijden. In dit voorbeeld zat geen van beide inzittende namelijk achter het stuur. Tesla zelf geeft altijd aan dat, ook al noemen ze het systeem een automatische piloot, de bestuurder altijd de handen aan het stuur moet houden.
De autopilot functie is nog verre van perfect, maar hij bestaat wel. De meeste autofabrikanten brengen dan ook nog geen auto’s met autopilot op de markt. Tesla doet dit wel. Wat als zo’n zelfrijdende auto in een ongeluk terecht komt? Hoe heeft de autopilot invloed op de aansprakelijkheid nu en in de toekomst?
Volgens de website van de overheid gelden dezelfde regels voor aansprakelijkheid met normale auto’s ook voor testen met auto’s met een autopilot. Als jij de auto bestuurt, ben jij verantwoordelijk en aansprakelijk. De vraag is natuurlijk of je, in het geval van een autopilot, zelf de auto bestuurt. Als niet de bestuurder, maar het systeem een fout maakt, dan is de producent van het systeem verantwoordelijk. Op dit moment zijn de zelfrijdende auto’s in Nederland nog in de testfase. Daarom is voor nu de bestaande wetgeving voldoende, volgens de Rijksoverheid. Bas Hopman, [ND2] letselschade advocaat van SAP, schreef voor het tijdschrift Letsel & Schade een artikel over de aansprakelijkheid van voertuigen met een autopilot functie die nu nog verre van perfect is.
Al in 2017 schreef SAP een drietal blogs over de zelfrijdende auto’s. Hierin werden verschillende risico’s besproken. Bijvoorbeeld de gevaarlijke situaties die kunnen optreden wanneer er zowel zelfrijdende als niet-zelfrijdende auto’s in het verkeer zijn. Deel twee van deze serie blogs gaat over iets anders. Hierin wordt de combinatie van auto’s met een autopilot en zwakke verkeersdeelnemers behandeld. Een zwakke verkeersdeelnemer is een fietser of voetganger. De laatste blog van deze reeks geeft aandacht aan de toekomst. Hoe kan het eruit gaan zien als op een gegeven moment alle auto’s zelfrijdend zijn?
Als een voertuig met een autopilot-functie in een ongeluk terecht komt of zelf een ongeval veroorzaakt is dat natuurlijk gevaarlijk. Het is een gevaarlijke situatie voor de bestuurder en andere inzittenden. Daarnaast levert een ongeluk een gevaar op voor de andere betrokken partij. Maar een verkeersongeluk met een zelfrijdend voertuig is op meer vlakken gevaarlijk.
Zoals bij ieder auto ongeluk, is een ongeluk met een auto die op autopilot rijdt gevaarlijk voor omstanders. Hierbij kun je bijvoorbeeld denken aan de situatie waarbij jij iemand aangereden ziet worden. Dat is voor jou als omstander heel heftig. Hierbij maakt het voor jou niet uit of de auto wel of niet op een autopilot reed.
Er zijn in de afgelopen jaren verschillende ongelukken geweest tussen auto's met een autopilot functie en stilstaande voertuigen van hulpdiensten. Deze ongelukken vonden plaats in de Verenigde Staten. In 2021 is een onderzoek gestart naar drie modellen van autofabrikant Tesla. Deze modellen (de Y, X en S) zijn tussen 2014 en 2021 op de markt gekomen. Het onderzoek is bedoeld om erachter te komen hoe Tesla ervoor zorgt dat de bestuurders van de voertuigen met een autopilot op blijven letten terwijl de autopilot ingeschakeld is.
Dit onderzoek is het eerste onderzoek naar de werking van een autopilotfunctie. Naar specifieke gevallen in enkele ongevallen is wel eerder onderzoek gedaan. Dit is het moment dat er begonnen wordt met een onderzoek naar de autopilot functie die nog verre van perfect blijkt, omdat er tussen januari 2018 en augustus 2021 meerdere ongelukken gebeurd zijn. In deze tijd zijn er 11 ongevallen gemeld waarbij een auto van Tesla die gebruik maakte van de autopilot functie botste met een stilstaand voertuig van een hulpdienst. Deze hulpdiensten maakten gebruik van zwaailichten, oplichtende waarschuwingsborden en verkeerspionnen.
Niet alleen bij deze Tesla's en in deze gevallen speelt een soortgelijk probleem. Volgens expert is het herkennen van stilstaande voertuigen voor veel rijhulpsystemen in auto's erg moeilijk. Het is niet de bedoeling dat zulke systemen reageren op alle stilstaande dingen die langs de weg staan. Daardoor is het lastig om de autopilot zo te maken dat het wel op de juiste manier reageert op stilstaande dingen op de weg.
Er zijn een paar landen die vooroplopen als het gaat om zelfrijdende auto's. Nederland is een van die landen. Als een van de eerste landen op de wereld is hier het wegennet opengesteld. Er is een Experimenteerwet. Via deze wet is het mogelijk voor wetenschappers en bedrijven om te experimenteren met zelfrijdende auto's. Dit kan met en zonder testrijder zijn. De testrijder is degene die de zelfrijdende auto bestuurt. De regels die er zijn voor aansprakelijkheid, zijn duidelijk. De vraag is vooral of er genoeg regels zijn en of de regels behalve duidelijk ook wenselijk zijn. Niet iedere situatie met een ongeluk met een auto met een autopilot functie is namelijk hetzelfde. Er zijn grofweg twee situaties te onderscheiden als er een testrijder aanwezig is.
Een auto met autopilot die via de Experimenteer wet op de Nederlandse weg rijdt kan een testrijder als bestuurder hebben. Deze testrijder kan de controle van de auto overnemen. Als de testrijder de controle overneemt, wordt deze persoon de bestuurder. Een autopilotfunctie die nog verre van perfect is, maakt dan niet meer uit. Met een bestuurder gelden de klassieke aansprakelijkheidsregels. Als de testrijder (bestuurder) een verkeersregel verbreekt, is hij aansprakelijk voor de gevolgen.
Bij een ongeluk met een auto met autopilot kan ook een andere weggebruiker de veroorzaker zijn. Zelfrijdende auto's worden steeds slimmer, maar weggebruikers kunnen onvoorspelbaar zijn. In dit geval werkt het hetzelfde als wanneer een testrijder een fout maakt. In deze situatie is er sprake van een menselijke fout, dus gelden de gebruikelijke aansprakelijkheidsregels en wetten.
Door de Experimenteer wet mogen er ook zelfrijdende auto's de weg op als er geen testrijder in het voertuig aanwezig is. Op dit moment is het nog wel zo dat er dan iemand op afstand moet zijn die de controle van de autopilot over kan nemen. Ook al is er altijd een controle overname mogelijk, het kan voorkomen dat er een programmeerfout in het voertuig zit. In dat geval wordt het allemaal wat ingewikkelder. Want de producent van de auto zelf, is waarschijnlijk een andere producent dan de maker van de software. En zo zijn er nog meer betrokken partijen.
Zoals je leest is de aansprakelijkheid bij een ongeval met een voertuig met een autopilot functie net wat ingewikkelder dan bij een ongeval waar alleen klassieke voertuigen bij betrokken zijn. Net als bij ieder ander verkeersongeval of ander soort ongeval is aansprakelijkheid lastig. Hetzelfde geldt voor het claimen van een schadevergoeding na letselschade. Het is een goed idee om contact op te nemen met een advocaat. Een letselschade advocaat van SAP Letselschade Advocaten is gespecialiseerd in letselschade. Zij hebben soortgelijke situaties al veel vaker bij de hand gehad en weten precies wat er gaat gebeuren. Een van onze advocaten kan je helpen met het bepalen en adviseren van de vervolgstappen. Ook zullen ze er alles aan doen om voor jou de maximale schadevergoeding te verhalen. Ze halen je alle zorgen uit handen en zorgen ervoor dat jij je volledig kan richten op je herstel. Wil je weten hoe SAP Letselschade Advocaten jou kan helpen? Je kunt altijd gratis en vrijblijvend contact opnemen.