Een schadevergoeding bestaat uit verschillende onderdelen. Sommige schadeposten vallen eenvoudig te begroten, bijvoorbeeld als een fiets stuk is en de prijs van de fiets vaststaat. Andere schadeposten zijn iets complexer te begroten maar zijn wel nog steeds objectief te bepalen, zoals het verlies aan verdienvermogen. En dan is er het smartengeld. Het smartengeld is een vergoeding voor onder meer pijn, leed, stress en verdriet dat het slachtoffer na een ongeval ervaart. Het gaat om heel abstracte vormen van schade die niet zo eenvoudig te begroten zijn. Hierdoor ontstaat er al eens discussie over. Want zeg het maar: hoeveel euro volstaat om de pijn na een botbreuk te vergoeden? En welke vergoeding is voldoende om het verdriet voor een hersenletsel te verzachten? Het is allemaal heel subjectief en heel persoonlijk.
Een verzekeraar zal wellicht vinden dat de smartengeld-bedragen volstaan om de geleden schade te vergoeden. In de praktijk vinden slachtoffers die zelf het leed hebben ondergaan vaak dat de uitgekeerde bedragen (smartengeld) niet toereikend zijn. En is hun mening niet het belangrijkste, want het is hun leed dat moet worden verzacht? Overigens vindt ook Jan met de pet dat de uitgekeerde bedragen (smartengeld) niet toereikend zijn.
De uitgekeerde smartengeld-bedragen in Nederland vallen hoe dan ook niet te vergelijken met die van in Amerikaanse advocatenseries. Dat heeft ook al te maken met de manier waarop ons rechtssysteem is gebaseerd, met sterke gelijkenissen met het Franse systeem (bedankt, Napoleon). In de Verenigde Staten lopen de smartengeld-bedragen heel snel hoog op. In 2011 werd Don Wilburn Collins bijvoorbeeld een schadevergoeding van 150 miljard dollar opgelegd, omdat hij op zijn dertiende een achtjarige had vastgebonden aan een boom, met benzine had overgoten en in brand stak. Maar liefst 99 procent van het lichaam van de jongen raakte verbrand en de jongen leefde uiteindelijk nog twaalf jaar voordat hij aan zijn verwondingen stierf.
Zoals eerder gezegd, is het Amerikaanse systeem geen goede vergelijking. Daar dienen schadevergoedingen niet alleen om de schade te vergoeden, maar hebben ze ook een bestraffend doel. Men kan dan beter kijken naar de schadevergoedingen in onze buurlanden. In bijvoorbeeld Duitsland ligt het hoogste smartengeldbedrag op 500.000 euro. Laat het met andere woorden duidelijk zijn dat we in Europa niet op dergelijke enorme bedragen als in de Verenigde Staten moeten rekenen.
Hoe dan ook ligt de grootste schadevergoeding ooit in Nederland een stuk lager. Ook in vergelijking met onze buurlanden ligt de grootste schadevergoeding ooit in Nederland niet bijzonder hoog. De grootste schadevergoeding ooit in Nederland bedraagt, of toch als het op het smartengeld aankomt, 350.000 euro. Het ging daarbij om een slachtoffer van een mishandeling. Daarbij werd een slachtoffer zwaar mishandeld en liep hij een hersenletsel op. Uren later vond de vader van het slachtoffer hem in comateuze toestand. Het slachtoffer zou door het hersenletsel ernstig beperkt zijn in de dagelijkse levensverrichtingen, mobiliteit en communicatie.
Voorheen bedroeg de grootste schadevergoeding ooit in Nederland 338.000 euro. Daarbij ging het om een vrouw die veel te laat te horen kreeg dat ze in het terminale stadium van baarmoederhalskanker zat. Het ging toen wel om een minnelijke regeling waarbij een letselschade advocaat het onderste uit de kan heeft gehaald. Het is niet zeker of de rechter toen ook akkoord zou zijn gegaan met dergelijke smartengeld-bedragen.
Dat dergelijke smartengeld-bedragen zo laag blijven liggen, is ook eigen aan de manier waarop smartengeld-bedragen worden berekend. Om het toch wat objectief te houden, houden rechters rekening met eerdere, soortgelijke uitspraken. Daarbij speelt het ANWB Smartengeldboek een belangrijke rol. Rechters kunnen natuurlijk van de (geïndexeerde) bedragen afwijken, maar doen dit in de praktijk niet snel. Hierdoor blijft het probleem dat de uitgekeerde bedragen (smartengeld) niet toereikend zijn natuurlijk bestaan.
Desondanks is er de afgelopen jaren een positieve tendens aan de gang. Vooral bij ernstige letsels, mishandelingen, vuurwerkschade en heel ingrijpende gebeurtenissen lijkt het erop dat Nederlandse rechters de smartengeld-bedragen steeds vaker naar boven bijstellen. Ook verzekeraars gaan bij minnelijke regelingen vaker akkoord met hogere smartengeld-bedragen. Dat is volgens ons een goede zaak, omdat de nu uitgekeerde bedragen (smartengeld) niet toereikend zijn. Ook niet in vergelijking met de situatie in onze buurlanden.
