Ongevallen kunnen verschillende vormen aannemen: een verkeersongeval, een arbeidsongeval en een medische fout zijn slechts enkele voorbeelden. Zo’n ongeval kan letsel veroorzaken. Zo kan een slachtoffer van een verkeersongeval bijvoorbeeld een gebroken pols oplopen. Het letsel kan echter ook psychisch van aard zijn, zoals een depressie, burn-out of angststoornis. Fysiek en psychisch letsel kan schade teweegbrengen. Deze schade wordt letselschadegenoemd. Letselschade kan zowel materieel als immaterieel zijn. Materiële letselschade kan uitgedrukt worden in geld, zoals medische kosten, kosten voor rechtsbijstand, re-integratiekosten of kosten voor huishoudelijke hulp. Immateriële letselschade is daarentegen niet monetair. Voorbeelden hiervan zijn pijn, geestelijk leed en gederfde levensvreugde. Aangezien deze schade door iedereen anders ervaren wordt, is het moeilijk om hier een geldbedrag aan te verbinden. De schadevergoeding voor immateriële letselschade wordt ook wel smartengeld genoemd.
Wanneer een letselschade advocaat of rechter de opgelopen letselschade berekent, zal hij of zij altijd naar de feitelijke omstandigheden kijken. Dit betekent dat de hoogte van de letselschade behoorlijk kan verschillen van slachtoffer tot slachtoffer. Zo kan de letselschade van een verkeersongeval rond de duizend euro bedragen, maar ook oplopen tot tientallen duizenden euro’s. Aangezien de hoogte van de letselschade afhangt van de feitelijke omstandigheden, biedt het Burgerlijk Wetboek geen algemene richtlijnen, regels of wiskundige formules voor het berekenen van een letselschade vergoeding of smartengeld. De rechter heeft hierdoor bij de begroting van smartengeld veel vrijheid bij het vaststellen van het uiteindelijke bedrag. Volgens Artikel 106 van Boek 6 van het Burgerlijk Wetboek moet de rechter een bedrag toekennen wat hij redelijk acht in het onderhavige geval. De rechter neemt hiervoor verschillende factoren in aanmerking. Zo zal de rechter ten eerste kijken naar de aard, ernst en duur van het letsel. Langdurig, ernstig letsel zal een hogere schadevergoeding teweegbrengen dan licht letsel dat geen behandeling vereist. Daarnaast zal de juridische aansprakelijkheid van de wederpartij geanalyseerd worden. Indien het slachtoffer zelf deels verantwoordelijk was voor het veroorzaken van het ongeval, hoeft de (verzekeraar van de) wederpartij niet het volledige bedrag aan schadevergoeding te betalen. Houd er wel rekening mee dat de letselschade uitkeringen voor smartengeld in ons land stukken lager zijn dan in de rest van Europa en de Verenigde Staten. De hoogste schadevergoeding voor letselschade die ooit werd toegekend in Nederland bedroeg 338.000 euro, terwijl de bedragen in de Verenigde Staten geregeld in de miljoenen dollars lopen. Doorgaans variëren de bedragen in Nederland van ongeveer 1.000 à 2.000 euro (voor licht letsel) tot 21.000 euro (voor ernstig letsel). Dit zijn echter alleen voorbeelden van letselschade bedragen: zoals eerder vermeld, hangt de hoogte van de schadevergoeding sterk af van de omstandigheden van het geval.