Stel, je fietst met je kind op straat en hij of zij wordt aangereden in een verkeersongeval. Of je ziet vanuit het keukenraam een hond je partner aanvallen en in het gezicht bijten. Dan zijn zij niet altijd de enige slachtoffers. Voor jou is zijn deze ongevallen ook heel heftig. Je wordt geconfronteerd met een ernstig ongeval. Het zou heel logisch zijn als je daar psychische klachten van krijgt.
Soms ben je niet zelf het slachtoffer van een ongeval, maar krijg je wel last van de gevolgen van een ongeval van een ander. Zo kun je bijvoorbeeld een ernstig ongeluk zien gebeuren. Als je hier vervolgens psychisch last van krijgt, kan het zijn dat je in aanmerking komt voor een schadevergoeding. Dit kan een schadevergoeding zijn voor shockschade of voor affectieschade. Dit zijn twee verschillende dingen.
Wanneer je geconfronteerd wordt met de gevolgen van een ongeval en hier psychische klachten aan overhoudt, kun je recht hebben op een vergoeding voor shockschade. Deze vergoeding bestaat uit een combinatie van materiële schade (kosten die je gemaakt hebt of inkomsten die je misgelopen hebt door deze psychische klachten) en een bedrag aan smartengeld. Je kunt hierbij denken aan de gevolgen voor een ouder die zijn kind overreden ziet worden. Of iemand die als eerst ter plaatse is na een ongeluk en de verongelukte persoon onverwacht ziet. Verderop in dit artikel zal shockschade verder uitgelegd worden aan de hand van het taxibus-arrest.
Voordat je kunt zeggen dat er sprake is van shockschade. Er zijn een paar voorwaarden waar aan voldaan moet worden voordat je in aanmerking komt voor een vergoeding:
Het kan ook zo zijn dat je niet zelf het ongeluk ziet, maar alsnog geconfronteerd wordt met de gevolgen die het slachtoffer ervaart. Jij zelf hebt dan alsnog leed, pijn of verdriet dat veroorzaakt is door het ongeval. Deze vergoeding is bedoeld om erkenning te bieden aan het verdriet van bijvoorbeeld ouders, partners of kinderen van een slachtoffer. Deze vergoeding bestaat sinds 2019. Er kan bijvoorbeeld recht zijn op een vergoeding voor affectieschade wanneer je partner door een ernstig ongeluk gedeeltelijk verlamd raakt. Dit is niet alleen voor je partner ontzettend verdrietig, maar ook voor jou. De overheid heeft vaste bedragen als uitgangspunten voor de vergoeding van affectieschade. Deze bedragen zijn gebaseerd op de relatie met het slachtoffer. Ook wordt er onderscheid gemaakt tussen of het slachtoffer wel of niet overleden is.
Verdrietig zijn over iets is niet genoeg om in aanmerking te komen voor een vergoeding voor affectieschade. Voordat het zover is, moet er aan een paar voorwaarden voldaan worden:
In het taxibus-arrest is door de Hoge Raad voor het eerst shockschade toegekend. Op dit moment was er nog geen sprake van een vergoeding voor affectieschade in Nederland. Het arrest gaat over het volgende: een meisje fietst op een woonerf en wordt aangereden door een taxibus. Deze taxibus rijdt over het hoofd van het meisje. De moeder van het meisje komt naar buiten en ziet het meisje liggen. De moeder probeert het hoofd van haar dochter te draaien. Hierbij komt de hand van de ouder in de opengespleten schedel van het kind terecht. Dit zorgde voor psychisch letsel. De Hoge Raad besloot in dit geval een vergoeding van shockschade aan de moeder toe te kennen.
In 2022 heeft de Hoge Raad een aanvulling gegeven op het taxibus-arrest. Het bleek in de praktijk soms lastig te bepalen of er wel of geen shockschade mogelijk was. De Hoge Raad heeft nu verschillende oogpunten beschreven die helpen bij het bepalen van de shockschade. Zo kan er nu onder andere gekeken worden naar de intentie van de dader: heeft hij/zij het ongeval expres veroorzaakt? Op welke manier de naaste in aanraking komt met het slachtoffer en de gevolgen van het ongeval wordt sinds 2022 ook meegenomen. Ook wordt er nu gekeken naar hoe sterk de relatie is tussen het slachtoffer en de naaste.
Een zaak waar zowel vergoedingen voor affectieschade als shockschade toegekend zijn, is de zaak over een in brand gestoken truck. In deze zaak wordt ook het verschil tussen de twee duidelijk. Eerder dit jaar (2022) zijn vier mannen door de rechtbank veroordeeld voor poging tot moord en brandstichting. De chauffeur van een vrachtwagen lag in zijn voertuig te slapen. De mannen staken deze vrachtwagen in brand. Naast het uitdelen van gevangenisstraffen aan de daders heeft de rechter besloten dat ze een schadevergoedingen moeten betalen. Het slachtoffer zelf ontvangt een schadevergoeding. In deze zaak is er een vergoeding voor affectieschade toegekend. Deze vergoeding is toegekend aan de vader, de partner en de dochter van de chauffeur. Deze naasten van het slachtoffer hebben de brand niet gezien, maar ervaren wel leed en verdriet aan de gevolgen hiervan. De zus van het slachtoffer heeft wel een directe confrontatie gehad met de gevolgen van de brand. Zij heeft psychisch geleden omdat zij haar broer in het ziekenhuis met zeer ernstige gevolgen zag. Aan de zus is dan ook shockschade toegekend. De zus is in dit voorbeeld te vergelijken met de moeder uit het taxibus-arrest.
Niet alleen bij verkeersongevallen kan er sprake zijn van shock- en affectieschade. Bij ieder ongeval of ieder strafbaar feit kan je recht hebben op deze vergoedingen. Heb jij psychisch last van de gevolgen van een bedrijfsongeval, medische fout, zedenmisdrijf of iets anders waar een naaste het slachtoffer van is geworden? Een letselschade advocaat van SAP kan je helpen. Samen kijk je naar de gebeurtenis en wat mogelijke vervolgstappen zijn. Neem contact op met SAP en een advocaat neemt vrijblijvend en gratis contact met je op.