In het Nederlands aansprakelijkheidsrecht vormt een beroepsziekte (niet te verwarren met een arbeidsongeval) een speciaal begrip. Een dergelijk speciaal statuut is belangrijk, aangezien een beroepsziekte vaak het gevolg is van een lange blootstelling aan bepaalde factoren en hierdoor een moeilijk aanwijsbare fout kent. Wat is een beroepsziekte en wat is de beroepsziektenwet? Wat dit praktisch betekent, leggen we graag voor u uit.
Een beroepsziekte is niet altijd een ziekte, maar kan ook een aandoening zijn. Wel is het steeds het gevolg van bepaalde factoren of invloeden die zich situeren in de werksfeer. Een blootstelling aan asbest is hierbij het meest logische voorbeeld, maar ook huidaandoeningen of zelfs overspannenheid kunnen we soms als een beroepsziekte bestempelen. We geven een aantal voorbeelden van beroepsziektes die vaak optreden en we sluiten deze pagina af met een waargebeurde case die de gevolgen ervan kan duiden.
Een chronische overbelasting wordt over het algemeen gekenmerkt door concentratieverlies, slaapstoornissen, prikkelbaarheid, emotionele labiliteit en spanningsklachten. Vaak is een chronische overbelasting het rechtstreekse gevolg van een onevenwicht tussen het verwerkingsvermogen en de stressveroorzakende factoren. Dergelijke factoren situeren zich bovendien ook vaak in de professionele sfeer. De interactie met problemen, gebeurtenissen en eisen op het werk kunnen hierbij zeker een invloed hebben. Het is niet onlogisch dat er van de werkgever wordt gevraagd om de nodige preventieve acties te ondernemen, waarbij een herziening van het takenpakket of de arbeidsomstandigheden van een groot belang kan zijn. Hoe dan ook kan een chronische overbelasting vaak als een beroepsziekte worden gecatalogiseerd.
Een ander klassiek voorbeeld van een beroepsziekte is OPS (Organo Psycho Syndroom), in de volksmond ook wel eens de schildersziekte genoemd. OPS ontstaat doordat men gedurende een lange tijd is blootgesteld aan de oplosmiddelen die we vaak in verf terugvinden. Toch kan OPS ook voorkomen na een langdurige blootstelling aan bepaalde schoonmaakmiddelen. De gevolgen na een langdurige blootstelling zijn niet min en kunnen variëren van verstrooidheid en vermoeidheid tot onherstelbare schade aan het zenuwstelsel en de hersenfuncties.
Werknemers die te maken krijgen met deze beroepsziekte kunnen sinds 2020 eenmalig een financiële tegemoetkoming krijgen. Het gaat om een unieke financiële regeling die door de overheid, tot stand is gekomen. Zo'n regeling bestaat ook al voor asbest en de Stichting OPS heeft meer dan tien jaar voor een soortgelijke regeling voor OPS geijverd. De vergoeding die op deze manier kan worden bekomen, loopt op tot wel 21.269 euro. Dat is hetzelfde bedrag waar ook asbestslachtoffers recht op hebben. Als u hier vragen over heeft, raden we aan om contact op te nemen met een van onze letselschadeadvocaten.
Een derde voorbeeld van een beroepsziekte is het zogenaamde kapperseczeem. Het is een huidafwijking door het veelvuldig in contact komen met chemische stoffen en water, keer op keer resulterende in huidirritaties. Na verloop van tijd mondt die chronische irritatie uit in pijnlijke kloven, zwellingen en pijnlijke blaasjes op de handen en soms zelfs op het aangezicht. Er zijn zelfs gevallen bekend van ademhalingsstoornissen. U merkt dat de gevolgen van deze beroepsziekte heel ernstig zijn.
Een vierde voorbeeld van een beroepsziekte is long covid of langdurige covid. Er is sprake van long covid als de covidklachten langdurig aangehouden, tot meer dan twaalf weken na de eerste mogelijke, waarschijnlijke of bevestigde besmetting. Er is daarbij sprake van diverse symptomen, zoals vermoeidheid, benauwdheid, kortademigheid, hoofdpijn, hoesten, pijn op de borst, hartkloppingen, slaapproblemen, duizeligheid, reuk- en smaakverlies en zelfs cognitieve stoornissen.
Sinds 2020 is long covid een voorbeeld van een beroepsziekte, op voorwaarde dat u (vermoedelijk) op uw werk besmet bent geraakt met het coronavirus. U dient niet te bewijzen dat u daadwerkelijk op het werk besmet bent geraakt, dat is moeilijk te bewijzen, maar het volstaat dat u op het werk bent blootgesteld aan het coronavirus en dat de kans voldoende groot is dat de gezondheidsschade door deze blootstelling is veroorzaakt. Het is raadzaam om een coronadossier samen te stellen, om zo aan te tonen dat de werkgever onvoldoende maatregelen heeft getroffen om de werknemers te beschermen.
Zeker voor zorgmedewerkers is dit relevant. Bij het begin van de coronapandemie is men namelijk nalatig geweest om de zorgmedewerkers te beschermen. In de eerste golf waren er bijvoorbeeld onvoldoende beschermingsmiddelen om de helden van de zorg passend te beschermen. Minister Van Ark heeft daarom al toegezegd om een speciaal fonds voor zorgmedewerkers uit te werken. Dit fonds moet ervoor zorgen dat zorgmedewerkers bij long covid een schadevergoeding kunnen bekomen. Wij volgen de totstandkoming hiervan voor u op en zijn uw eerste aanspreekpunt bij vragen omtrent deze beroepsziekte.
Misschien wel het bekendste voorbeeld van een beroepsziekte is asbestose of mesothelioom (asbestkanker). Gedurende een lange tijd zijn Nederlandse werknemers namelijk aan asbest blootgesteld, omdat men helemaal niet wist dat asbest gevaarlijk was. Slachtoffers liepen vaak tegen moeilijkheden aan, omdat de gezondheidsproblemen pas jaren later opdoken en bewijzen heel moeilijk te verzamelen zijn. Soms was de werkgever zelfs al op de fles gegaan en viel niemand nog aan te spreken.
Daarom heeft de overheid een regeling opgestart, zodat dergelijke slachtoffers van asbestziekten toch een schadevergoeding kunnen krijgen. Hiervoor kunnen slachtoffers terecht bij het IAS, het Instituut Asbestslachtoffers. Het IAS bemiddelt ook tussen (ex-)werknemers, (ex-)werkgevers en verzekeraars omtrent het bekomen van een passende schadevergoeding voor deze beroepsziekte. Voor advies en hulp bij een schadevergoeding voor een asbestziekte kunt u ook bij SAP Letselschade Advocaten terecht.
Wat is een beroepsziekte? Een voorbeeld van een beroepsziekte is misschien nog wel de beste manier om dat te verduidelijken. Naast de bovenstaande voorbeelden zijn er nog talloze andere voorbeelden van beroepsziekten te benoemen. Hieronder zijn enkele veelvoorkomende voorbeelden weergegeven:
Indien u een van deze klachten of aandoeningen heeft en de oorzaak mogelijk op het werk te vinden is, heeft u wellicht een beroepsziekte. Neem contact op met een van onze letselschadeadvocaten en kom te weten waarop u recht hebt.
Wat is een beroepsziekte zonder een schadevergoeding? Indien kan worden aangetoond dat de beroepsziekte ontstaan is tijdens de uitoefening van werkzaamheden bij een werkgever, dan zal de werkgever mogelijk aansprakelijk zijn voor de gevolgen van deze beroepsziekte. Mogelijk, want een schending van zijn zorgplicht moet tevens worden aangetoond, hoewel de rechter vaak in het voordeel van het slachtoffer spreekt. Om te weten hoe het zit bij de aansprakelijkheid voor beroepsziekten is het nodig om eerst de werkgeversaansprakelijkheid te bespreken.
In ons land rust er een belangrijke plicht op de schouders van de werkgever. De werkgever moet er namelijk voor zogen dat de arbeidsomstandigheden veilig zijn. De aansprakelijkheid van de werkgever is in de wet geregeld. Dat de werkgeversaansprakelijkheid niet onbelangrijk is, blijkt uit de ruim 200.000 bedrijfsongevallen die elk jaar plaatsvinden.
De werkgeversaansprakelijkheid is gebaseerd op de verplichting van de werkgever om een veilige werkplek aan te bieden. Het gaat om een zorgplicht. De werknemer kan daarbij alleen eigen schuld hebben als er sprake is van opzet of bewuste roekeloosheid. Van deze zorgplicht kan contractueel niet worden afgeweken. Deze zorgplicht bestaat verder niet alleen ten opzichte van werknemers, maar ook voor personen die anders dan op grond van een arbeidsovereenkomst worden ingeschakeld. Het gaat bijvoorbeeld om mensen die worden ingeleend of om zzp'ers.
De regels die bij de werkgeversaansprakelijkheid gelden, zijn in het voordeel van de werknemer geschreven. Een werknemer hoeft namelijk enkel aan te tonen dat hij schade heeft geleden in de uitoefening van zijn werkzaamheden. Eenmaal hij dat heeft aangetoond, komt de bewijslast bij de werkgever te liggen. De werkgever moet dan bewijzen dat hij aan zijn zorgplicht heeft voldaan. In de praktijk is dat niet snel het geval.
Bij een arbeidsongeval is het vaak niet moeilijk om aan te tonen dat het ongeval in de uitoefening van de werkzaamheden plaatsvond. Bij een beroepsziekte is dat meestal veel complexer. Bij iemand met asbestose geldt bijvoorbeeld dat hij zowel op het werk als bij het renoveren van zijn huis aan asbest kan zijn blootgesteld. Het is dan moeilijk om aan te tonen dat het werk de doorslaggevende factor was. Ook bij bijvoorbeeld kanker, rugklachten, gehoorbeschadigingen of een burn-out is de exacte oorzaak vaak moeilijk aan te tonen.
De moeilijkheid ligt vaak bij het aantonen dat de beroepsziekte ontstaan is in de werksfeer. Dit hoeft echter niet 100% sluitend te worden aangetoond, het voldoende aannemelijk maken volstaat al. In de praktijk zal de werknemer moeten aantonen dat hij gedurende de werkzaamheden is blootgesteld aan gevaarlijke omstandigheden, bijvoorbeeld aan lawaai, aan asbest of aan een hoge werkdruk. Ook moet hij aannemelijk maken dat deze risico's de gezondheidsschade hebben veroorzaakt. De wetenschappelijke literatuur speelt daarbij een belangrijke rol. Voor bijvoorbeeld kapperseczeem is dat vaak duidelijk, omdat er in de wetenschappelijke literatuur al veel over is geschreven.
Het kan dat zowel persoonlijke factoren als factoren in de werksfeer de gezondheidsschade kunnen hebben veroorzaakt. Denk bijvoorbeeld aan de blootstelling aan kwalijke stoffen en het feit dat het slachtoffer ook gedurende een lange tijd een verstokte roker was. Het aanwezig zijn van dergelijke persoonlijke factoren volstaat echter niet om een schadeclaim af te wijzen. In het verleden oordeelde de Hoge Raad zelfs al dat een kans van 17% dat de gezondheidsschade het gevolg was van de werkomstandigheden voldoende is om een schadevergoeding toe te kennen. Uiteindelijk is het de rechter die de knoop zal moeten doorhakken.
Een praktisch voorbeeld vinden we bij de Rechtbank van Assen (intussen opgegaan in de Rechtbank Noord-Nederland). Die moest zich uitspreken over de kwalificatie als beroepsziekte bij een geval van de ziekte van Lyme, het gevolg van een tekenbeet die (al dan niet) tijdens de uitvoering van een functie als landmeetkundige werd opgelopen. Niet alleen werd de ziekte hierbij inderdaad als een beroepsziekte gekwalificeerd, maar bovendien stond ook de opzegging van de arbeidsovereenkomst door de werkgever centraal.
De schade was niet min: de ex-werknemer had moeilijkheden om een nieuwe job te vinden, hij had geen ontslagvergoeding ontvangen en verloor bovendien heel wat inkomsten. De arbeidsrechtelijke details van deze uitspraak besparen we u, maar het toont wel aan welke gevolgen een beroepsziekte kan hebben. Het feit dat een en ander al snel kan uitmonden in een juridische veldslag, is ook hier heel snel duidelijk geworden.
Zoals eerder aangehaald, is het bij een beroepsziekte vaak heel complex om aan te tonen dat de beroepsziekte verband houdt met de werkzaamheden. Om dit op te lossen, heeft men in het buitenland vaak naar een specifieke beroepsziektenwet gegrepen. De aansprakelijkheids- en bewijsregels zijn dan anders dan voor een arbeidsongeval of voor andere schadegevallen. Onder andere in België heeft men zo'n beroepsziektenwet. Deze beroepsziektenwet heeft in België nog een extra doel. Naast het schadeloosstellen van slachtoffers, moet het ook de beroepsziekte voorkomen.
In Nederland is er geen echte beroepsziektenwet. De aansprakelijkheid voor beroepsziekten is net als de aansprakelijkheid voor arbeidsongevallen gebaseerd op de bepalingen van het Burgerlijk Wetboek, bepalingen die gebaseerd zijn op de zorgplicht van de werkgever. In de praktijk heeft de rechtspraak deze bepalingen verder verfijnd, waardoor de bekende bewijsproblematiek sterk is verzacht. Ook zonder een echte beroepsziektenwet is er dus sprake van een aansprakelijkheid voor beroepsziekten.
Bovendien zijn er in de Nederlandse wetgeving ook heel wat regels opgenomen die net als in het buitenland het optreden van een beroepsziekte moeten helpen te voorkomen. Daarbij speelt de Arbeidsomstandighedenregeling een belangrijke rol. Volgens deze regeling moet een bedrijfsarts bijvoorbeeld verplicht een beroepsziekte melden. Sinds april 2020 kan ook COVID-19 worden gemeld.
De drempel om de werkgever aansprakelijk te kunnen stellen voor een beroepsziekte ligt niet zo hoog. Er dient een aandoening of gezondheidsschade te zijn, schade die er niet zou zijn als de werkzaamheden niet zouden zijn uitgevoerd. Als er ook andere oorzaken kunnen zijn, volstaat het dat de kans voldoende groot is dat de arbeidsomstandigheden de beroepsziekte hebben veroorzaakt.
Wat is een beroepsziekte? Kan ik de werkgever aansprakelijk stellen? Hoe groot is de schadevergoeding waarop ik recht heb? Het zijn stuk voor stuk vragen waarop een letselschadeadvocaat het antwoord zal formuleren. Neem vandaag nog contact met ons op indien u een schadevergoeding voor een beroepsziekte wil krijgen.