In het aansprakelijkheidsrecht is een bedrijfsongeval een bijzondere situatie. De werkgever kan dan ook aansprakelijk zijn terwijl het ongeval door de eigen schuld van de medewerker (mee) werd veroorzaakt. Op de werkgever rust dan ook een grote zorgplicht ten aanzien van de gezondheid en de veiligheid van de medewerkers. Die bijzondere aansprakelijkheidsregels zorgen ook voor heel wat vragen die uiteindelijk hun weg tot bij ons vinden. Hieronder volgen de zeven meest gestelde vragen over letselschade door een bedrijfsongeval. Uiteraard stuk voor stuk voorzien van een bijpassend woordje uitleg.
Een bedrijfsongeval wordt gedefinieerd als een ongeval op het werk ten gevolge van een plotselinge gebeurtenis. Het ongeval dient plaats te vinden tijdens de uitvoering van de werkzaamheden, maar hoeft niet in het bedrijf zelf plaats te vinden, doch zal een ongeval bij het woon-werkverkeer slechts uitzonderlijk als een bedrijfsongeval gedefinieerd worden. Tot slot moet er ook sprake zijn van een al dan niet lichamelijk of psychisch letsel. Hieronder zijn de verschillende eisen besproken waaraan moet zijn voldaan zodat er sprake zou zijn van aansprakelijkheid voor een bedrijfsongeval.
Een eerste vereiste voor de aansprakelijkheid door een bedrijfsongeval is dat het ongeval plaatsvindt in de uitoefening van de werkzaamheden. In de praktijk bestaat er vaak discussie over hoever deze werkzaamheden gaan. Uiteraard gaat het in ieder geval om de overeengekomen werkzaamheden die op de traditionele werkplek plaatsvinden. Toch kan er ook buiten de traditionele werkplek sprake zijn van een bedrijfsongeval dat aansprakelijkheid inluidt. Dit is bijvoorbeeld het geval als een werknemer ter beschikking wordt gesteld van een ander bedrijf om daar werkzaamheden te verrichten.
Ook een verkeersongeval kan een ongeval zijn in de uitoefening van de werkzaamheden. Dit is niet alleen het geval als de werknemer aan de slag is als bestuurder, bijvoorbeeld als taxichauffeur, maar ook bij andere taken. Denk maar aan een werknemer die als stadsgids aan boord van een toeristische bus toeristen begeleidt. Woon-werkverkeer valt hier in beginsel echter niet onder.
De belangrijkste eis die wordt gesteld voordat er sprake is van letselschade door een bedrijfsongeval, is dat de werkgever zeggenschap had over de werkplek en bevoegd was om aanwijzingen te geven. In het andere geval is er wellicht geen sprake van aansprakelijkheid door een bedrijfsongeval.
Ten tweede moet er een aantoonbaar verband bestaan tussen de uitoefening van deze werkzaamheden en het ongeval waardoor de schade is veroorzaakt. Bij een bedrijfsongeval is dit over het algemeen heel eenvoudig aan te tonen, maar bij beroepsziekten is dit minder gemakkelijk.
Vervolgens is het vereist dat de werkgever niet aan zijn zorgplicht heeft voldaan. Bijzonder is dat de bewijslast hier wordt omgekeerd. Louter door het optreden van een ongeval tijdens de uitoefening van de werkzaamheden wordt vermoed dat de werkgever niet aan zijn zorgplicht voldeed, want anders had het ongeval niet kunnen plaatsvinden.
De werkgever die het tegendeel beweert, moet dit zelf aantonen. Hiervoor kan hij aantonen dat hij alle redelijkerwijs te verwachten inspanningen heeft verricht om het ongeval te voorkomen. Daarnaast kan hij aantonen dat het bedrijfsongeval door opzet of bewuste roekeloosheid van de werknemer is ontstaan. Dit gaat verder dan de eigen schuld: ook bij een bedrijfsongeval met eigen schuld kan er nog steeds sprake zijn van aansprakelijkheid door het bedrijfsongeval.
Of de werkgever al dan niet aansprakelijk zal zijn voor het bedrijfsongeval, kunnen we niet automatisch zeggen. Dat is immers afhankelijk van de concrete omstandigheden. Wel is het zo dat er op de werkgever een heel strenge zorgplicht rust waardoor hij een heel grote bewijslast heeft om de aansprakelijkheid te weerleggen. Hierdoor is het in de praktijk bijna altijd zo dat de werkgever aansprakelijk is voor het bedrijfsongeval, ook wanneer de werknemer (een deel) eigen schuld treft.
Als een werkgever meent dat er geen sprake is van aansprakelijkheid door het bedrijfsongeval, heeft hij twee uitwegen. In de eerste plaats kan hij trachten om aan te tonen dat hij aan zijn zorgplicht heeft voldaan. Een andere optie is om aan te tonen dat het ongeval in minstens een belangrijke mate het gevolg is van bewuste roekeloosheid of opzet van de werknemer. Dit aantonen is allesbehalve eenvoudig.
Een eerste manier waarop een werkgever bij een bedrijfsongeval de aansprakelijkheid kan ontlopen, is door aan te tonen dat hij aan zijn zorgplicht heeft voldaan. Deze zorgplicht rust op grond van artikel 7:658 BW op zijn schouders. Als de werkgever vindt dat hij aan de zorgplicht heeft voldaan en dus de aansprakelijkheid door het bedrijfsongeval betwist, moet hij dit zelf aantonen. De rechtspraak stelt hier zware eisen aan, waardoor het voor de werkgever niet eenvoudig is om op deze manier aan de aansprakelijkheid door een bedrijfsongeval te ontkomen.
Een belangrijke factor is daarbij de kenbaarheid van het risico. Hierbij rust er een uitgebreide onderzoekplicht op de werkgever die de verschillende risico's zelf in kaart dient te brengen. De werkgever zal bijvoorbeeld de veiligheid van de in het productieproces gebruikte stoffen moeten onderzoeken en kan zich niet zomaar op zijn onwetendheid beroepen. Soms kan een werkgever dus aansprakelijk zijn voor de risico's die hij niet kende. Als het op basis van de toenmalige wetenschappelijke inzichten echter gewoon niet mogelijk was om de risico's te kennen, kan er anderzijds niet van de werkgever worden verwacht dat hij preventieve maatregelen trof. Ook zonder deze preventieve maatregelen kan de werkgever bij een bedrijfsongeval de aansprakelijkheid ontlopen.
Deze theorie wordt ook toegepast op onvoorzichtige werknemers. In dat geval moet worden nagegaan in welke mate de werkgever op de hoogte moest zijn van het mogelijke optreden van risicovol gedrag van werknemers. Zo is het normaal dat een werknemer al eens onvoorzichtig of onoplettend is. De werkgever moet hem hiertegen beschermen. Hoe onverwachter het risicovolle gedrag wordt, des te minder er van de werkgever kan worden verwacht dat hij preventieve maatregelen trof.
Uiteraard zijn er nog een aantal criteria waarmee rekening wordt gehouden, bijvoorbeeld met hoe redelijk of onredelijk de te treffen preventiemaatregelen zijn. Waarschuwen voor risico's is heel laagdrempelig en kan van iedere werkgever worden verwacht. Maar niet van elke werkgever kan worden verwacht dat hij investeert in peperdure exoskeletten, hoewel het technisch gezien wel een oplossing is om allerlei risico's te voorkomen. Geval per geval zal dan ook moeten worden nagegaan of de werkgever aan zijn zorgplicht heeft voldaan en of hij al dan niet aansprakelijk is voor de letselschade door het bedrijfsongeval.
Op basis van wat hierboven is uitgelegd, kan een werkgever aansprakelijk zijn voor een bedrijfsongeval bij eigen schuld van de werknemer. Het behoort namelijk tot de zorgplicht van de werkgever om de werknemer te beschermen, ook als hij zelf roekeloos of onvoorzichtig is. Een uitzondering hierbij is wanneer de schade in belangrijke mate het gevolg is van de opzet of de bewuste roekeloosheid van de werknemer.
Slechts onder zeer bijzondere voorwaarden neemt men in de rechtspraak aan dat er sprake is van bewuste roekeloosheid of opzet. Opdat roekeloosheid bewust zou zijn, volstaat het niet alleen dat een werknemer hoorde te weten dat zijn gedrag risicovol of roekeloos was. Er moet aannemelijk worden gemaakt dat de werknemer daadwerkelijk bewust was van het roekeloze karakter van zijn gedrag, dat hij weet dat hij iets heeft gedaan dat roekeloos was. Daarnaast moet dit ook nog eens in belangrijke mate de schade hebben veroorzaakt. In de praktijk is deze eis zo streng dat het vaak heel moeilijk is om op deze manier aan de aansprakelijkheid door het bedrijfsongeval te ontsnappen.
In principe is het niet mogelijk om de werkgever aansprakelijk te stellen voor een ongeval tijdens het woon-werkverkeer. Natuurlijk moet dit wel per geval worden bekeken. Voor een vertegenwoordiger die thuis meteen vertrekt naar het bedrijf van een klant, start het werk eigenlijk al in de wagen. Hier zal de werkgever aansprakelijk zijn. Dat is ook zo wanneer de medewerker thuis vertrekt om een opdracht te vervullen voor de werkgever. Denk bijvoorbeeld aan het op vraag van de werkgever naar de winkel rijden om daar drinken in te kopen voor de vergadering later die dag. Ook wanneer je eerst nog een dossier aflevert bij een cliënt, kan er wel degelijk sprake zijn van werkgeversaansprakelijkheid. Er is dus steeds een bijzondere omstandigheid noodzakelijk die het traject uit de privésfeer haalt en het gelijkstelt met het uitvoeren van werkzaamheden. Onder die voorwaarde kan de werkgever dan wel aansprakelijk zijn voor het ongeval. Dan moet de werkgever ook de letselschade door het bedrijfsongeval vergoeden.
De werkgever kan wel degelijk aansprakelijk zijn voor een ongeval dat plaatsvindt tijdens de pauze. Onder de ruime begripsomschrijving van het woord 'werk' valt immers zowel de werktijd als de pauze. Er zijn bijvoorbeeld al gevallen geweest waarbij een medewerker tijdens de pauze 'voor de grap' van de stoel geduwd werd, met hevige letselschade tot gevolg. Hierbij oordeelde de rechter dan dat de werkgever gewoon aansprakelijk was: ook tijdens de pauzes loopt de zorgplicht van de werkgever gewoon verder.
Hierbij is het vooral belangrijk dat de werkgever zeggenschap had. In bijvoorbeeld de bedrijfskantine is dat het geval, waardoor er daar vrij snel sprake is van aansprakelijkheid door een bedrijfsongeval. Gaat de werknemer tijdens de middagpauze echter naar huis om daar samen met de kinderen te eten, dan verliest de werkgever zijn zeggenschap en zal er minder snel sprake zijn van een bedrijfsongeval met aansprakelijkheid.
Bij een ongeval is het in principe de zorgverzekering die de kosten voor de medische zorg zal betalen. Aan iedere zorgverzekering is een verplicht eigen risico gekoppeld. Dat eigen risico blijft dan voor jouw rekening. Eventueel kan je de schade ten gevolge van het eigen risico bij een bedrijfsongeval verhalen op de aansprakelijke werkgever. Dat is ook zo indien bepaalde ziektekosten niet door de zorgverzekeraar voor vergoeding vatbaar zijn. Voorwaarde is natuurlijk wel dat de werkgever aansprakelijk is voor het bedrijfsongeval.
In de praktijk is jouw schade de schade die je daadwerkelijk lijdt. Daarom moet je altijd eerst verzekeringen als de zorgverzekering raadplegen. Het verschil tussen je totale schade en wat de verzekeraar vergoedt, is de schade die in aanmerking komt voor een schadevergoeding. Dit wil echter niet zeggen dat de werkgever er bij een bedrijfsongeval met aansprakelijkheid gemakkelijk af komt. Vaak zal de verzekeraar namelijk de uitbetaalde schadevergoedingen bij de aansprakelijke partij claimen. Uiteindelijk moet de werkgever of zijn verzekeraar dus toch gewoon betalen en komt hij er allesbehalve goedkoop af.
De werkgever zal het loon niet integraal moeten blijven doorbetalen. In principe is de verplichting beperkt tot het doorbetalen van 70% van het loon gedurende een periode van twee jaar arbeidsongeschiktheid. Nadien kan ook het ontslag volgen. Indien jouw contract afloopt tijdens de periode dat je arbeidsongeschikt bent, is de werkgever overigens niet verplicht om dat contract te verlengen.
In de praktijk kan je hierdoor heel wat loon mislopen. Indien de werkgever aansprakelijk is, kan je het misgelopen loon gewoon claimen bij zijn verzekeraar. Ook dat vormt immers een schadepost. Indien je het bovendien voldoende aannemelijk kan maken dat jouw contract zonder het bedrijfsongeval wél verlengd zou zijn, kan ook dat loonverlies geclaimd worden. Hoewel de werkgever op grond van de algemene regels dus niet verplicht is om het loon volledig door te betalen, kan het verschil daartussen via een aansprakelijkheidsstelling bij de werkgever worden geclaimd.
Indien de aansprakelijkheid van de werkgever vaststaat (en de werkgever over een verzekering beschikt), is die vraag heel eenvoudig: alle schade. Als de werkgever aansprakelijk is, is hij immers voor 100% aansprakelijk. Een gedeelde aansprakelijkheid kan hier niet. Dit impliceert dat je de volledige materiële en immateriële schade bij de werkgever kan claimen. Denk bij materiële schade bijvoorbeeld aan het eigen risico bij medische kosten, maar ook aan de reiskosten, het loonverlies of dat fitnessabonnement dat je nu niet meer kan gebruiken. Zelfs de kosten voor de opvoeding van de kinderen of voor de hulp bij het huishouden komen in aanmerking voor een schadevergoeding. Bij immateriële schade komen we uit bij het smartengeld: een vergoeding voor de pijn, het leed en de schade ten gevolge van het ongeval. Bij dit alles dient er ook rekening te worden gehouden met wat andere verzekeringen al dan niet betalen.
Sommige vormen van schade zijn eenvoudig te begroten, bijvoorbeeld als een smartphone stuk is en moet worden vergoed. In sommige gevallen is het begroten van de schadevergoeding veel moeilijker. Dit is bijvoorbeeld het geval als er sprake is van pijn, verdriet of andere vormen van emotioneel lijden waarop je maar moeilijk geldelijke bedragen kunt kleven. Toch heb je ook bij deze immateriële schade recht op een schadevergoeding. De berekening ervan kun je maar beter overlaten aan een expert.
Hierboven hebben wij een aantal veelgestelde vragen over de aansprakelijkheid door een bedrijfsongeval beantwoord en uitgebreid besproken. Het kan uiteraard dat je nog een aantal vragen hierover hebt, bijvoorbeeld omtrent de situatie waarbij het bedrijfsongeval door eigen schuld ontstond of de situatie waarbij de werkgever weigert om de letselschade door het bedrijfsongeval te vergoeden.
Elke situatie is uniek en verdient een unieke behandeling. Daarom raden we aan om contact op te nemen met onze letselschadejuristen en -advocaten. Wij beantwoorden je vragen omtrent de aansprakelijkheid door een bedrijfsongeval en helpen je aan een passende schadevergoeding.