Het schandaal rond het grootschalig kindermisbruik kost de Rooms-Katholieke Kerk in Nederland bijna 30 miljoen euro. Daarvan is 19,2 miljoen euro smartengeld voor de slachtoffers, blijkt uit onderzoek van NRC Handelsblad. De kosten van het klachtenmeldpunt en de commissie-Deetman, die de Kerk zelf moet betalen, bedragen 10,5 miljoen.
In het buitenland is de Kerk beduidend meer kwijt. Bisdommen en congregaties in de Verenigde Staten, Ierland, Canada en Australië betaalden bij elkaar 2 miljard euro aan smartengeld en kosten. Alleen al in Ierland zegden religieuze ordes in 2009 een half miljard euro toe.
Komende week is het drie jaar geleden dat het misbruikschandaal in Nederland uitbrak. Op 26 februari 2010 onthulden NRC Handelsblad en de Wereldomroep het jarenlange misbruik van leerlingen door de paters en broeders salesianen in internaat Don Rua in ’s-Heerenberg. Daarna volgde een vloed aan mediaberichten over kindermisbruik door kerkelijke dienaren.
Kosten Nederland vlalen mee vanwege het kleine aantal meldingen
In de bijna 30 miljoen euro, die tot 2014 wordt uitgegeven, zitten niet de bureaukosten van de Kerk zelf en het gemis aan collectegeld door het wegblijven van gelovigen uit kerken.
Dat de kosten in Nederland meevallen, komt door het relatief geringe aantal meldingen en door de beperkingen die zijn aangebracht. Zo krijgen slachtoffers van lichamelijke en geestelijke mishandelingen in de klachtenprocedure geen erkenning of smartengeld. En voor misbruikslachtoffers geldt dat ze in de procedure ‘steunbewijs’ moeten leveren, naast hun eigen verklaring. In Ierland ontvangen geweldslachtoffers wél een vergoeding en hebben misbruikslachtoffers in veel gevallen geen aanvullend bewijs nodig.
De commissie-Deetman becijferde dat er sinds 1945 „enkele tienduizenden” kinderen in Nederland seksueel misbruikt zijn door katholieke dienaren. Van de slachtoffers meldden zich er 1.795 bij Deetman. Hiervan dienden er 1.156 een klacht in bij het Meldpunt Seksueel Misbruik RKK. Van deze klachten wordt, aldus het meldpunt, naar verwachting 30 procent afgewezen, voornamelijk omdat ‘steunbewijs’ ontbreekt.
Klachtencommissie: regels deugen niet
Volgens voorzitter Wiel Stevens van de klachtencommissie is “het overgrote deel” van de afgewezen klagers wel degelijk misbruikt. “Daar twijfel ik niet over. Maar de regels laten niet toe hun klacht gegrond te verklaren.” Stevens:
“Het is aan de Kerk, die gezegd heeft schoon schip te willen maken, om erover na te denken wat ze met deze slachtoffers doet. We hebben het hier wel over de Rooms-Katholieke Kerk, een organisatie van statuur. Dan laat je het niet op het geld ploffen.”
De bisschoppen zeggen in een reactie op de oproep van Stevens het probleem te onderkennen: “Als procedures tekortschieten zal juist vanwege de zorg voor slachtoffers moeten worden bezien wat nodig is en wat gedaan kan worden.” De bisschoppen willen hierover in gesprek met het bestuur van het meldpunt.
Oversten: aantal gegrond verklaarde klachten hoog
De oversten van congregaties en ordes, verantwoordelijk voor tachtig procent van al het kindermisbruik, zijn terughoudender. Hun koepelorganisatie, de Konferentie Nederlandse Religieuzen (KNR), wijst erop dat het aantal gegrond verklaarde klachten juist aan de hoge kant is. De KNR voelt niets voor een aanpassing van de procedure. Afgewezen slachtoffers blijven wel welkom om hun verhaal te doen bij de oversten.
