Advocaat Sander de Lang geeft in aanloop naar het MH17 strafproces op 9 maart 2020 een persoonlijk kijkje achter de schermen in een serie blogs. De Lang staat sinds de crash in 2014 een grote groep nabestaanden bij in alle lopende (juridische) procedures en maakt zich op voor aankomend strafproces.
Onzekere periode
Na het neerstorten van vlucht MH17 hadden nabestaanden veel vragen: Hoe heeft de ramp kunnen gebeuren? Wat hebben de inzittenden bewust meegemaakt van de crash? Wie is er verantwoordelijk? Op wie kunnen wij schade verhalen? Het was voor de nabestaanden, maar ook voor mij, een intensieve en roerige periode waarin ik me regelmatig machteloos voelde. We kregen verwarrende en frustrerende berichten over de oorzaak van de ramp via allerlei kanalen uit Oekraïne, Rusland en Nederland. Ik was verbaasd toen ik op een avond Pauw keek, en voormalig minister van Buitenlandse Zaken Frans Timmermans hoorde zeggen dat één van de slachtoffers een zuurstofmasker droeg. Dit kon erop wijzen dat de inzittenden tijdens de crash wisten wat er gebeurde. Later werd dit ontkracht door de Onderzoeksraad Voor Veiligheid. Dit soort verwarrende informatie had enorme impact op de nabestaanden. Welk verhaal moesten zij geloven? Wat was er werkelijk gebeurd met hun echtgenoot, broer, zus, zoon, dochter, vriend of vriendin? Op wie konden de nabestaanden vertrouwen in deze zaak?
Buitenlandse cowboys
De verwarring werd nog groter toen ik niet lang na de ramp op een middag diverse telefoontjes kreeg van journalisten. Zij waren op zoek naar ‘de locatie van een persconferentie van buitenlandse advocaten om Nederlandse nabestaanden te werven’. Dit soort buitenlandse advocaten worden ook wel ‘cowboys’ of ‘ambulance chasers’ genoemd. Zij verschijnen bijna altijd na een grote internationale ramp, en zij willen zo snel mogelijk zo veel mogelijk cliënten aan zich binden. Hierbij schuwen zij helaas geen enkel middel. Zij zijn intimiderend en dwingend naar mensen die net een ramp hebben meegemaakt of een naaste hebben verloren. In 2009 had ik hier zelf mee te maken toen ik een cliënt bijstond die de vliegramp met Turkish Airlines bij Schiphol (TK 1951) ter nauwer nood had overleefd. Terwijl hij nog op een ziekenhuisbed in de woonkamer lag, werd er op een zondag bij hem aangebeld. Er stonden zes mensen voor zijn deur van een Amerikaans advocatenkantoor. Er werd hem via een drie uur lange, flitsende powerpointpresentatie uitgelegd hoe het advocatenkantoor te werk ging. Hij werd vervolgens vriendelijk doch dwingend verzocht een contract te tekenen ‘voor zijn eigen welbevinden’. De volgende dag belde hij me op. Hij wist niet goed waar hij voor had getekend, maar hij had er in ieder geval spijt van. Ik ben vervolgens jaren bezig geweest om dit terug te draaien, en te zorgen dat mijn cliënt zou krijgen waar hij recht op had. Dit moest nabestaanden van de MH17 bespaard blijven.
Advocaatkeuze
Nabestaanden gingen in de maanden na de ramp op zoek naar een advocaat om hen juridisch te laten bijstaan in deze ingewikkelde zaak. De keuze voor een advocaat gaat meestal op basis van persoonlijke voorkeur, ervaring en vertrouwen. Bij een grote ramp als deze kan de keuze voor een advocaat gevolgen hebben voor de afwikkeling van de zaak en de schadevergoeding. In Nederland zijn meerdere advocatenkantoren gespecialiseerd in letselschade. Enkele daarvan hebben ervaring met grote (vlieg)rampen waaronder mijn kantoor SAP Advocaten in Amersfoort. Nadat de eerste nabestaanden zich bij mij hadden gemeld, had ik al contact met andere gespecialiseerde letselschade advocaten over de zaak MH17. We kwamen al snel tot de conclusie dat we voor een sterke zaak ook een sterke groep nodig hadden. Dat kon alleen als wij als advocaten van soms concurrerende kantoren, onze krachten zouden bundelen. Dit gebeurde door oprichting van het zogenaamde Kernteam MH17. Dit team met zes advocaten werd mede samengesteld door de beroepsverenigingen van Advocaten voor Slachtoffers van Personenschade (ASP), De vereniging van Letselschade Advocaten (LSA) en Slachtofferhulp Nederland. Het Kernteam MH17 vertegenwoordigde vanaf dat moment de grootste groep nabestaanden en was in één klap de belangrijkste gesprekspartner in de diverse juridische procedures. Voor mij brak er een tijd aan van veel overleg en het bepalen van onze strategie. Ook legden wij contact met andere partijen zoals advocaten van buitenlandse nabestaanden en Malaysia Airlines. Bovendien organiseerden we bijeenkomsten om nabestaanden te informeren.
Veel geduld
Voor nabestaanden was het vaak lastig te volgen wat er in de afgelopen jaren gebeurde in deze zaak, en waar wij als Kernteam aan werkten. Zo lag de focus in de eerste fase vooral op de schadeafwikkeling met Malaysia Airlines. In de tweede fase adviseerden wij de nabestaanden in de diverse juridische acties die zij konden ondernemen tegen de verantwoordelijken van de ramp. Vaak moesten wij de nabestaanden vragen om hun geduld. Geduld om de vele vragen beantwoord te krijgen, maar ook geduld voor de juridische vervolgstappen. Zo wachten de nabestaanden al bijna 6 jaar op de start van het strafproces MH17. En dat dit niet zonder slag of stoot gaat werd afgelopen maandag weer duidelijk. Toen werd bekend dat minder dan een maand voor aanvang van het strafproces ‘vanwege een reorganisatie van het Oekraïense openbaar ministerie alle MH17-aanklagers uit hun functie zijn ontheven’. Volgens het Nederlandse Openbaar Ministerie heeft dit geen gevolgen voor het al afgesloten onderzoek naar de vier verdachten in het strafproces, maar mogelijk wel voor het vervolgonderzoek naar andere verdachten. Dit soort berichten roepen weer vragen en onzekerheden op bij de nabestaanden. Krijgen zij antwoord hoe de ramp heeft kunnen gebeuren? Krijgen de verantwoordelijken de straf die zij verdienen? Vanaf 9 maart a.s. komen er hopelijk snel antwoorden in het strafproces. Tot die tijd moeten we geduld hebben en vertrouwen op het openbaar ministerie in Nederland voor wat betreft het strafproces MH17.
Klik hier voor blog 3
