Vorige week blogde mijn collega Rianne Marijnissen-Smit over de bescherming van een elektrische fietser bij een ongeval met een gemotoriseerd voertuig. Opmerkelijk is dat het van het type elektrische fiets (pedelec of eBike) afhangt of de elektrische fietser door de wet wordt beschermd als zijnde “zwakke” verkeersdeelnemer.
Onder andere door de introductie van deze elektrische fietsen en het terugdringen van autogebruik in grotere steden, wordt het op de Nederlandse fietspaden steeds drukker en gebeuren er vaker ongelukken. De snelheid loopt per fietser uiteen en fietsers hebben hun aandacht veelal niet meer alleen gericht op het fietsen en hun medeweggebruikers. De smartphone wordt (ook) op de fiets veelvuldig gebruikt, terwijl cruciale verkeersgeluiden worden gedoofd door geluidsbelevenissen komend uit zogenaamde in-ear oordopjes. De kans op een ongeval op de fiets lijkt dus steeds groter te worden.
Gedragsregels voor de fietser
Reden waarom er momenteel door de ANWB, Fietsersbond en wielersportbond NTFU gezamenlijk wordt gewerkt aan gedragsregels voor fietsers. Het is de bedoeling dat op basis van de gedragscode de verkeersregels voor fietsers worden verduidelijkt, en dat er op drukke fietsroutes langs de fietspaden verkeersborden worden geplaatst.
De wielersportbond NTFU noemt als voorbeeld dat op een verkeersbord kan komen te staan dat een snellere fietser moet worden voorgelaten door langzamere fietspadgebruikers, en dat de langzame fietsers daarbij achter elkaar behoren te rijden. Ook een bord met een belteken, waarmee wordt aangegeven dat de snellere fietser de langzamere behoren te waarschuwen met een ringel van de bel, behoort tot de mogelijkheden. Dit alles moet de kans op een ongeval verkleinen.
Juridische gevolgen?
Wat voor juridische veranderingen brengt voornoemde gedragscode met zich mee? Wanneer er een aanrijding plaatsvindt tussen twee fietsers, is er in principe sprake van een verkeersongeval tussen twee zwakke verkeersdeelnemers. In principe, want een zogenaamde eBike wordt als een motorrijtuig en dus als sterke verkeersdeelnemer aangemerkt waarvoor andere regels gelden.
Bij een verkeersongeval tussen twee zwakke verkeersdeelnemers zijn de Wegenverkeerswet 1994 (WVW 1994), het Reglement verkeersregels en verkeerstekens 1990 (RVV 1990) en de Regeling voertuigen van belang.
Het algemene artikel 5 van de WVW 1994 bepaalt dat het voor iedere verkeersdeelnemer verboden is zich zodanig te gedragen dat gevaar op de weg wordt veroorzaakt of kan worden veroorzaakt, of dat het verkeer op de weg wordt gehinderd of kan worden gehinderd. Hieruit vloeit voort dat van iedere fietser de nodige oplettendheid en voorzichtigheid mag worden verwacht. Een snellere fietser mag een andere fietser bijvoorbeeld niet zomaar rakelings passeren.
Artikel 5.9.71 van de Regeling voertuigen bepaalt dat fietsen moeten zijn voorzien van een goed werkende bel, artikel 3 lid 1 RVV dat bestuurders verplicht zijn zoveel mogelijk rechts te houden, en artikel 11 lid 3 dat fietsers elkaar links dienen in te halen.
Het is vooralsnog niet verboden om mobiel te bellen of muziek te luisteren tijdens het fietsen. Wel kan dit uiteraard een gevaarlijke situatie, en tevens een schadevergoedingsverplichting jegens een andere fietser met zich mee brengen.
Andere effecten gedragsregels
Uit bovenstaande blijkt dat de gedragsregels waarin de gedragscode zal voorzien, vermoedelijk al door andere wetgeving worden gedekt. Met de gedragscode zouden echter ook de sociale omgangsvormen die niet gespecificeerd in de verkeersregels zijn vastgelegd, onder de aandacht van fietspadgebruikers kunnen worden gebracht. Hierdoor wordt het gemakkelijk om een ander op zijn of haar gedrag aan te spreken.
Juridisch gezien zal er niet veel veranderen, hoewel het wel eenvoudiger zou kunnen worden om bijvoorbeeld te bewijzen dat de ongeval veroorzakende fietser zich gevaarlijk heeft gedragen wanneer er sprake is van een overtreding van een specifieke gedragscode. De verwachting is dat de nieuwe gedragsregels begin 2018 gereed zijn, en de borden nog in het voorjaar van 2018 geplaatst kunnen worden.
Bij een ongeval tussen twee fietsers zal de (letsel)schade overigens veelal worden gedekt door de aansprakelijkheidsverzekering voor particulieren (AVP) van de veroorzaker van het ongeval.
