Blog Susanne Fijen | Schrapping fysiotherapeut

Afgelopen maandag (14 augustus 2023) heeft het Centraal Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg in een zaak waarin ik als advocaat van de klaagster optrad, een fysiotherapeut de maatregel van doorhaling van de inschrijving in het BIG-register opgelegd. Dit omdat sprake was van (vérgaand) grensoverschrijdend gedrag. Tegen de beslissing staan geen (proces)mogelijkheden meer open, waardoor de fysiotherapeut definitief is “geschrapt”.

De feiten 

Sinds 2008 is de fysiotherapeut de vaste behandelaar van klaagster. Het ging doorgaans om kortdurende behandeltrajecten. In 2021 vonden met name behandelingen plaats vanwege schouder-, heup- en elleboogklachten. Tijdens de behandeling op 19 augustus 2021 is volgens klaagster sprake geweest van (vérgaand) grensoverschrijdend gedrag van de fysiotherapeut. Het ging daarbij onder meer om likken, zoenen, het betasten van haar borsten, en het gebruik maken van een massageapparaat in haar schaamstreek. Volgens klaagster heeft de fysiotherapeut ook haar broek en onderbroek naar beneden getrokken en is hij met zijn vingers haar vagina binnengedrongen. 

De dag na de behandeling (20 augustus 2021) heeft klaagster direct telefonisch melding gemaakt bij de eigenares van de fysiotherapiepraktijk. Vervolgens vond op 31 augustus 2021 een gesprek plaats tussen klaagster, de fysiotherapeut en de eigenares. Tijdens dit gesprek hebben partijen de volgende verklaring ondertekend:

“[Naam en gegevens fysiotherapeut] verklaart hierbij dat hij op donderdag 19 augustus 2021 [naam en gegevens klaagster] heeft behandeld. [Naam fysiotherapeut] is Manueel Therapeut en hij heeft bij de behandeling op 19 augustus inwendige handelingen heeft verricht die voorbehouden zijn aan Bekkenfysiotherapeuten. Hij heeft hierbij verzuimt vooraf toestemming te vragen aan [naam klaagster] via de daarvoor in de beroepsgroep gebruikelijke formulieren.

[Naam klaagster] dient geen klacht in bij de klachtencommissie van het KNGF tegen [naam fysiotherapeut]. 

Op dinsdag 31 augustus is er een gesprek geweest over dit incident tussen [namen partijen] met [naam praktijkhoudster en praktijk] als getuige. [Naam fysiotherapeut] heeft zijn excuses gemaakt aan [naam klaagster] voor zijn handelswijze.”

De fysiotherapeut is algemeen fysiotherapeut, zonder specialisatie als bekkenfysiotherapeut. Klaagster heeft op 22 februari 2022 een klacht ingediend tegen de fysiotherapeut. 

Beslissing Regionaal Tuchtcollege ’s-Hertogenbosch 13 januari 2023 

De fysiotherapeut voert schriftelijk verweer en stelt dat er niets is gebeurd dat lijkt op hetgeen klaagster heeft beschreven. Hij heeft weliswaar de verklaring ondertekend maar dat berust volgens hem op een misverstand: hij zou de tekst niet goed tot zich door hebben laten dringen voordat hij deze ondertekende. Op de zitting op 18 november 2022 is hij niet verschenen. 

Het Regionaal Tuchtcollege heeft het merendeel van de handelingen die klaagster de fysiotherapeut verwijt niet als vaststaand kunnen aannemen. Dat geldt niet voor het verwijt van klaagster dat de fysiotherapeut een inwendige handeling bij haar heeft verricht zonder haar toestemming. De fysiotherapeut heeft dit namelijk met zoveel woorden erkend in de verklaring. Het Regionaal Tuchtcollege heeft dit dan ook als vaststaand aangenomen. Aan het verweer dat de ondertekening van de verklaring op een misverstand zou berusten, is het Regionaal Tuchtcollege voorbij gegaan. De fysiotherapeut had voorafgaand aan de ondertekening daarvan namelijk voldoende tijd om de verklaring door te lezen en met de praktijkhoudster te bespreken. Het Regionaal Tuchtcollege acht het dan ook volstrekt onaannemelijk dat de fysiotherapeut, na deze gang van zaken en dus bekend met de inhoud, de verklaring zou hebben getekend.

Door het zonder (expliciete) toestemming verrichten van de inwendige handeling bij klaagster heeft de fysiotherapeut de door hem in acht te nemen zorgvuldigheids- en integriteitsnormen volgens het Regionaal Tuchtcollege vérgaand overschreden. Hij heeft dat bovendien gedaan op een gebied waarop hij niet bevoegd is, nu hij niet in bekkenfysiotherapie gespecialiseerd is. Daarbij komt dat deze inwendige handeling - als hij daartoe al bevoegd en bekwaam zou zijn geweest – geen behandeldoel diende. Gelet op de ernst van de zaak, heeft het Regionaal Tuchtcollege de maatregel van doorhaling van de inschrijving in het BIG-register opgelegd. 

Beslissing Centraal Tuchtcollege 14 augustus 2023

De fysiotherapeut is tegen de beslissing van het Regionaal Tuchtcollege in beroep gegaan, waardoor het Centraal Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg – als hoogste orgaan – over de zaak moest beslissen. Tijdens de zitting op 5 juli 2023 zijn partijen en de eigenares van de fysiotherapiepraktijk gehoord. 

De fysiotherapeut ontkent (opnieuw) dat sprake is geweest van (seksueel) grensoverschrijdend gedrag, dat er tijdens de behandeling op 19 augustus 2021 niets is gebeurd dat lijkt op hetgeen klaagster stelt, en dat hij geen inwendige handelingen heeft verricht. Tegenover deze stellige betwisting staat echter de ondubbelzinnige erkenning daarvan in de verklaring die de fysiotherapeut zelf heeft ondertekend. De fysiotherapeut betoogt, nadat hij hiermee tijdens de zitting is geconfronteerd, dat de ondertekening van deze verklaring op een misverstand berust. Hij is naar eigen zeggen in dat gesprek door de verklaring overvallen en heeft hiervan alleen vluchtig kennisgenomen doordat de eigenares deze heeft voorgelezen. Hij zou toen geen tijd hebben gehad om de verklaring rustig door te lezen en zou de inhoud van de verklaring niet goed tot zich door hebben kunnen laten dringen. 

Het Centraal Tuchtcollege acht het betoog van de fysiotherapeut niet geloofwaardig. Nog daargelaten dat hij volgens klaagster tijdens het gesprek op 31 augustus 2021 voldoende tijd had om de verklaring door te lezen en te bespreken, is niet aannemelijk dat de fysiotherapeut zich niet van bewust is geweest dat hij met ondertekening van de verklaring erkende dat sprake was geweest van het verrichten van inwendige handelingen. De eigenares heeft de verklaring namelijk voorafgaand aan de ondertekening nog aan hem voorgelezen en heeft de inhoud nog uitdrukkelijk aan de fysiotherapeut voorgehouden. Wanneer de inhoud van de verklaring niet tot hem was doorgedrongen tijdens het gesprek op 31 augustus 2021, had het voor de hand gelegen dat hij kort na dat gesprek, zodra hij zich de betekenis van de verklaring wel realiseerde, afstand had genomen van de verklaring en niet pas ruim acht maanden later in het kader van het verweer tegen de klacht dat bij het Regionaal Tuchtcollege was ingediend. 

Het Centraal Tuchtcollege neemt dan ook – en mijns inziens terecht –  als vaststaand aan dat de fysiotherapeut zonder toestemming van klaagster met zijn vingers de vagina van klaagster is binnengedrongen. Dit diende geen enkel behandeldoel en de fysiotherapeut was ook niet gespecialiseerd in bekkenbodemfysiotherapie. Omdat het behandeldoel ontbrak heeft de inwendige handeling van de fysiotherapeut volgens het Centraal Tuchtcollege een seksueel karakter gehad. Hiervan uitgaande, acht het Centraal Tuchtcollege eveneens geloofwaardig en aannemelijk dat de fysiotherapeut zonder toestemming van klaagster ook andere door haar gedetailleerd en consistent beschreven seksuele handelingen heeft verricht.

Gelet op het voorgaande komt het Centraal Tuchtcollege tot de conclusie dat de fysiotherapeut op 19 augustus 2021 bij klaagster zonder haar toestemming seksueel grensoverschrijdende handelingen heeft verricht. Hij heeft hierdoor de door hem in acht te nemen zorgvuldigheids- en integriteitsnormen vergaand overschreden. Het Centraal Tuchtcollege legt aan hem definitief de maatregel van doorhaling van de inschrijving in het BIG-register op. 

De maatregel is mijns inziens terecht opgelegd. Iedere inwendige handeling zonder toestemming (en zéker in relatie van een patiënt tot behandelaar waarin een patiënt nog kwetsbaarder is), is immers zéér grensoverschrijdend en rechtvaardigt de maatregel van doorhaling. 

De volledige uitspraak lees je hier: https://tuchtrecht.overheid.nl/zoeken/resultaat/uitspraak/2023/ECLI_NL_TGZCTG_2023_128