Blog John Roth | Vapen met de e-sigaret

Eén op de tien jongeren vapet geregeld, zo blijkt uit recent onderzoek.[i] Met een e-sigaret, ook wel vape of vaper genoemd, inhaleer je een damp. In deze damp zitten allerlei bekende maar ook onbekende chemische stoffen. De belangrijkste en bekendste stof is nicotine. Dit is zeer verslavend, verslavender dan alcohol, hasj, cocaïne en heroïne.[ii] Ook voegen fabrikanten allerlei chemische smaakjes toe, zoals vruchten, koffie, suikerproducten en kruiden. Die zijn niet verslavend maar bedoelt om het product nog aantrekkelijker te maken en de scherpe smaak van nicotine te maskeren. Ook wordt vaak nicotinezout toegevoegd, een vorm van nicotine die in de keel niet scherp voelt en razendsnel in de hersenen aankomt. Het zorgt ervoor dat vapen veel milder voelt dan het roken van sigaretten. Zo raken de jonge tieners snel en ongemerkt nicotineverslaafd.[iii]

Opstap naar roken 

De e-sigaret was aanvankelijk bedoeld om het rokers makkelijker te maken om te stoppen. Dus een overstap naar e-sigaretten helpt mogelijk de stoppoging, maar verhoogt voor kinderen het risico van opstap naar gewone sigaretten.[iv] Dat stelde de Amerikaanse National Academies of Science, Engineering, and Medicine (NASEM) in 2018 op basis van ruim 800 studies.[v] 

Ook de overheid ziet dat de e-sigaret mogelijk een ‘opstapproduct’ naar tabakssigaretten kan zijn.[vi] De smaaktoevoegingen spelen daarbij een belangrijke rol:

‘Met name de zoete en fruitige smaken, die een groot aandeel van de markt vormen, zijn onder jongeren populair. Naast het geven van smaak kunnen smaakstoffen de bittere smaak van nicotine maskeren, waardoor de vloeistof aantrekkelijker wordt. Daarnaast denken mensen ook onterecht dat zoete smaken zoals snoep en fruit minder schadelijk zouden zijn.[vii] Ook het Trimbos-instituut concludeert op basis van wetenschappelijk onderzoek dat jongeren met name smaken anders dan tabak aantrekkelijk vinden en dat jongeren e-sigaretten met zoete smaken als fruit en snoep als minder schadelijk zien. Daarnaast wordt de beschikbaarheid van aantrekkelijke smaken geassocieerd met een toegenomen bereidheid om e-sigaretten te proberen.[viii] Onderzoek uit andere landen laat ook het beeld zien dat smaken een belangrijke rol spelen bij de aantrekkelijkheid van de e-sigaret onder jongeren.’[ix]

Ook volgens de WHO gaat de misleiding door de tabaksindustrie nog steeds door, met nicotineproducenten ‘die de verslavende aard van hun producten verbergen, terwijl ze zich rechtstreeks richten op kinderen en jonge volwassenen met advertenties voor hun schadelijke producten.’[x]In een blog noemt het Trimbos-instituut de e-sigaret ‘de snoepwinkel van de tabaksindustrie’,[xi] een snoepwinkel die vooral kinderen weten te vinden.

Alleen op recept

Australië heeft zeer doortastende maatregelen getroffen: alleen volwassenen met een recept van een arts kunnen legaal nicotine-bevattende e-sigaretten kopen.[xii] Dat lijkt mij ook voor Nederland een goede oplossing. Volgens het Trimbos Instituut lijken e-sigaretten effectief te zijn als middel – onderdeel van een behandeling – bij het stoppen met roken van tabakssigaretten.

Uitgaande van het voorzorgsprincipe is de Nederlandse volksgezondheid volgens Trimbos het meest gebaat bij ontmoediging van e-sigaretten als consumentenproduct (genotsmiddel). Het product zou in combinatie met gedragsmatige ondersteuning als receptgeneesmiddel beschikbaar gemaakt kunnen worden voor de rokers die ondanks medicatie of nicotine-vervangende middelen niet kunnen stoppen.

Vordering tot schadevoorkoming
 
De Nederlandse overheid gaat nog niet zover als de Australische overheid. Wellicht is het tijd dat in Nederland organisaties die tot doel hebben de gezondheid van (onder meer) de jeugd te beschermen, zich gaan mengen in deze discussie. Zij kunnen daarbij een beroep doen op de schadevoorkomingsplicht: de overheid moet voorkomen dat jeugd door vapen gezondheidsschade als gevolg van een vape- of rookverslaving oplopen. In het verleden is het SAP Advocaten gelukt om met een schadevoorkomingsvordering tegen een werkgever het roken op de werkvloer te doen stoppen.[xiii] Wellicht dat met dergelijke procedure ook het vapen door kinderen een halt toegeroepen kan worden.