Blog 17 | De uitspraak

SAP-advocaat Sander de Lang maakt deel uit van het Rechtsbijstandsteam MH17, dat nabestaanden van de slachtoffers bijstaat. Op de website van het Advocatenblad schreef hij de afgelopen periode meerdere blogs over de strafzaak.

De uitspraak

De zenuwen gieren door mijn lijf, want vandaag is de uitspraak in het MH17 strafproces. Een historisch moment waar de nabestaanden en eigenlijk ook een groot deel van de wereld meer dan acht jaar op hebben gewacht. Hoe ziet deze dag eruit?

Sneeuwschuivers 

Het is donderdag 17 november 2022 10.00 uur. Net als op de allereerste dag van dit megaproces heb ik met de andere advocaten van het rechtsbijstandsteam MH17 afgesproken op Schipholplaza. Daar haalt een busje ons op, en brengt ons vervolgens naar een grote loods van Schiphol vlakbij het Justitieel Complex Schiphol (JCS). Deze loods is speciaal ingericht als verzamelpunt voor de nabestaanden. Samen drinken we koffie naast de nog aanwezige sneeuwschuivers.

Enorme belangstelling 

Vandaag zijn 384 belangstellenden, waaronder nabestaanden en hoogwaardigheidsbekleders, aanwezig bij de uitspraak in de rechtbank. Naast deze groep zijn er nog zo’n 250 journalisten van over de hele wereld die live verslag doen vanaf het perscentrum naast het JCS. De NOS doet live verslag van de uitspraak en heeft een speciale ruimte binnen de muren van de rechtbank. Uiteraard zal de uitspraak ook via de standaard live-verbinding worden uitgezonden via het internet, zodat de hele wereld kan meekijken.

Cordon van journalisten 

Vanuit de sneeuwschuiversloods vertrekken nabestaanden om het half uur in groepjes naar ingang 3 van de rechtbank. Dat is de ingang die het verst afligt van de hoofdingang, daar waar alle journalisten zich hebben verzameld. Iedereen moet door een strenge security check en dat kost tijd. Wij van het rechtsbijstandsteam moeten via de hoofdingang naar binnen. Daarbij banen we ons eerst een weg door de honderden journalisten en cameraploegen die voor de hoofingang staan opgesteld.

Zittingszaal D

De uitspraak is weer in zittingszaal D. De zaal waar het proces de afgelopen 2,5 jaar op 68 fysieke dagen plaatsvond. Wij zitten op de eerste rij, samen met de twee advocaten die verdachte Pulatov vertegenwoordigen. Daarachter zit een rij journalisten, met daarachter een grote groep nabestaanden. De andere nabestaanden zijn verspreid over drie andere zittingszalen van het complex.         

Het vonnis

De zitting begint. In een kleine twee uur geeft voorzitter Steenhuis een samenvatting van het vonnis. Dit doet hij op indrukwekkende wijze. Hoewel er zeer ingewikkelde juridische onderwerpen ten grondslag liggen wordt het vonnis op een begrijpelijke manier uitgelegd. De inhoud van het vonnis vind ik weloverwogen en ik ben positief over deze uitkomst. De door ons ingediende vorderingen naar Oekraïens recht worden volledig toegewezen. Belangrijker is dat de nabestaanden opgelucht en ook wel tevreden zijn. Eindelijk wordt de toedracht bevestigd door een onafhankelijke rechter. Ook staat de rechtbank uitgebreid stil bij de rol van Rusland. Volgens de rechtbank had Rusland vanaf mei 2014 ‘overall control’ over Oost-Oekraïne en was er aldus sprake van een internationaal gewapend conflict. Door de oorlog in Oekraïne krijgt de uitspraak dan ook een grote symbolische lading omdat Rusland elke betrokkenheid bij het conflict in Oost-Oekraïne aanvankelijk ontkende en deze uitspraak dus ook iets zegt over het waarheidsgehalte van iedere mededeling die Rusland over de oorlog in Oekraïne doet.

De afsluiting 

De zitting wordt afgerond en iedereen verlaat de zaal, behalve de advocaten en de officieren van justitie. Wij krijgen namelijk de hardcopy van de vier vonnissen overhandigt. Het voelt als een voorlopige afsluiting maar ook als enorme ontlading. We komen even tot rust in de advocatenkamer waarna we ons wederom door de massa’s journalisten wurmen op weg naar de sneeuwschuiverloods. Hier spreken we met de nabestaanden over de uitspraak. Er is veel emotie maar er heerst gelukkig vooral een gevoel van opluchting. Daarna gaan we met het rechtsbijstandsteam wat drinken op Schipholplaza. Op dezelfde plek als waar wij na de eerste zittingsdag in maart 2020 de dag hebben geëvalueerd. En niet ver van de plek waar 298 mensen 8,5 jaar geleden aan boord gingen van vlucht MH17.  

Hoe verder? 

Kan het dossier MH17 nu worden afgesloten? Nee voorlopig nog niet. De komende periode moet blijken of een van de partijen in hoger beroep zal gaan. Ook heeft het OM aangegeven begin volgend jaar aan te zullen geven of er nog meer verdachten van het neerhalen van MH17 zullen worden vervolgd. Daarnaast lopen er nog procedures tegen Rusland bij het EHRM en ICAO. Wel hoop ik dat de nabestaanden met dit vonnis voorlopig rust zullen vinden en verlost zullen zijn van de desinformatie campagne die zij de afgelopen jaren over zich heen hebben gehad.