Appen op de fiets: een “boete” die hoog kan oplopen?

Wie vanaf 1 juli nog appt op de fiets, loopt het risico een boete van € 95,00 opgelegd te krijgen. Dit voorstel van minister Van Nieuwenhuizen, wordt volgens diverse nieuwsbronnen vandaag besproken in de ministerraad. In de wet zou komen te staan dat het vasthouden van een mobiel elektronisch apparaat tijdens het besturen van voertuigen (waaronder de fiets) wordt verboden. Ook het niet-handsfree bellen en gebruikmaken van een navigatiesysteem zou op die manier onder de regelgeving vallen.

Hoe zit het civielrechtelijk wanneer een appende fietser betrokken raakt bij een ongeval?

Ongeval tussen een appende fietser en niet appende fietser
Wanneer er een aanrijding plaatsvindt tussen twee fietsers, is er in principe sprake van een verkeersongeval tussen twee zwakke verkeersdeelnemers. In principe, want een zogenaamde eBike wordt als een motorrijtuig aangemerkt, waarvoor weer andere regels gelden.

Het algemene artikel 5 van de Wegenverkeerswet 1994 (WVW 1994) bepaalt dat het voor iedere verkeersdeelnemer verboden is zich zodanig te gedragen dat gevaar op de weg wordt veroorzaakt of kan worden veroorzaakt, of dat het verkeer op de weg wordt gehinderd of kan worden gehinderd. Hieruit vloeit voort dat van iedere fietser de nodige oplettendheid en voorzichtigheid mag worden verwacht. Ondanks dat het appen op de fiets nu nog niet verboden is, kan dit ook nu al een gevaarlijke situatie en een schending van artikel 5 WVW 1994 opleveren. Civielrechtelijk kan de appende fietser zo op grond van onrechtmatige daad (artikel 6:162 Burgerlijk Wetboek (BW)) gehouden zijn om de (letsel)schade van de andere fietser te vergoeden

Bij een ongeval tussen twee fietsers zal de (letsel)schade veelal worden gedekt door de aansprakelijkheidsverzekering voor particulieren (AVP) van de veroorzaker van het ongeval.

Ongeval tussen een appende fietser en een gemotoriseerd voertuig
Hoe zit het wanneer een appende fietser bij een ongeval met een gemotoriseerd voertuig (bijvoorbeeld een auto) betrokken raakt?

In beginsel is de eigenaar van een motorvoertuig bij een aanrijding met een fietser altijd aansprakelijk, en (de WAM-verzekeraar) verplicht om de door de fietser geleden schade te vergoeden. Dit vloeit voort uit het beschermingsbereik van de zwakkere verkeersdeelnemers (fietsers) en is vastgelegd in artikel 185 WVW 1994. De wet beschermt deze zwakkere verkeersdeelnemers die sneller (ernstig) letsel oplopen waardoor – in situaties waarbij er sprake is van eigen schuld door de fietser – de eigenaar van het motorvoertuig (diens WAM-verzekeraar) in principe ten minste 50% van de schade van de fietser dient te vergoeden. Voor fietsende kinderen jonger dan 14 jaar is dit in principe zelfs 100%.

Dit is slechts anders wanneer de bestuurder van het motorvoertuig kan aantonen dat hem of haar geen enkel verwijt valt te maken ten aanzien van de wijze waarop hij aan het verkeer heeft deelgenomen (overmacht). Een dergelijk beroep op overmacht slaagt – ook wanneer het ongeval het gevolg is van append fietsgedrag –  echter zelden (zie bijvoorbeeld: Rb. Oost-Brabant, 29 januari 2018, ECLI:NL:RBOBR:2018:425).

Wanneer het ontstaan van het ongeval (mede) het gevolg is van het appen, zal er wel sneller sprake zijn van een geslaagd beroep op eigen schuld (artikel 6:101 BW). Dit betekent dat een gedeelte van de door de appende fietser geleden schade mogelijk voor eigen rekening blijft. De bewijslast van deze stelling rust echter op de automobilist, die dan moet aantonen dat de fietser gebruik maakte van zijn telefoon en moet aantonen dat dit telefoongebruik heeft bijgedragen aan het ontstaan van het ongeval.

Wanneer een appende fietser een ongeval veroorzaakt en zelf schade lijdt, zal de (WAM-verzekeraar van de) automobilist in vrijwel alle gevallen dus toch (een gedeelte van) de schade van de appende fietser dienen te vergoeden.

Conclusie
Los van de boete die mogelijk vanaf 1 juli wordt opgelegd aan de appende fietser, kan appgedrag ook (reeds nu) civielrechtelijke consequenties hebben. De appende fietser die daardoor een ongeval veroorzaakt met een andere fietser zal veelal gehouden zijn om de (letsel)schade van de andere fietser te vergoeden. Een appende fietser die daardoor betrokken raakt bij een verkeersongeval met een gemotoriseerd voertuig, zal echter (nog steeds) in beginsel worden beschermd en zijn (letsel)schade op de (WAM-verzekeraar) van het gemotoriseerde voertuig kunnen verhalen.

Auteur:  C. van der Roest, advocaat bij SAP Letselschade Advocaat